On yedinci yüzyılın ikinci yarısında Şam, Mısır, Bursa ve İstanbul kadılıklarından sonra Anadolu ve Rumeli (iki kez) kazaskerlikleri yapmış olan şâir ve hâmî Vişnezâde İzzetî Mehmed Efendi (1039/1629 – 1092/1681), birçok şeyhülislam, kadıasker, kadı, müderris ve şâir yetiştiren “Bayramzâdeler” ailesine mensuptur. İzzetî Mehmed Efendi, ailesinin birçok ferdi gibi bulunduğu ilmî ve idarî makamlarda edindiği nüfuz ve itibarı konağında ilmî toplantılar düzenlemek ve kabiliyetli gördüğü kişileri desteklemek suretiyle diğerleriyle paylaşmıştır. İzzetî Mehmed Efendiʼnin ilmî hâmiliğinden istifade edenler arasında Zekî Ahmed Efendi, Coğrafyacı Ebû Bekir bin Behram ed-Dımeşkî, Tezkireci Abdülhalim Efendi, Ders-i ʿâm Benli Mustafa Efendi, İshâkzâde Şeyh Mehmed Efendi, Hezârfen Hüseyin Efendi ve Muhammed Emîn Muhibbî gibi dönemin önde gelen ilim ve kültür adamları bulunmaktadır. Bu makalede İzzetî Mehmed Efendiʼnin hayatı, şairliği ve kültürel muhiti üzerinde durulacak ve Osmanlı Devletiʼnde ilmî ve kültürel hâmiliğin hem hâmî, hem mahmî açısından ne kadar önemli olduğu İzzetî Mehmed Efendi örneği üzerinden tekrar vurgulanacaktır.
Vişnezâde İzzetî Mehmed Efendi (1039/1629 – 1092/1681), poet and patron who served as kadiasker in Anatolia and Rumelia (twice) after being kadi in Damascus, Egypt, Bursa, and Istanbul was a member of the “Bayramzâdeler” family which raised many sheikh al-Islams, kadiaskers, kadis, professors, and poets. İzzetî Mehmed Efendi, like many members of his family, shared the influence and prestige he gained in scholarly and administrative offices with others by arranging intellectual meetings in his mansion and supporting those he saw as talented. Among those who benefited from the patronage of İzzetî Mehmed Efendi were the leading scholars and men of culture in the period including Zekî Ahmed Efendi, the geographer Abu Bakr b. Bahram al-Dimashqi, Tezkireci Abdülhalim Efendi, Ders-i ʿâm Benli Mustafa Efendi, İshâkzâde Şeyh Mehmed Efendi, Hezârfen Hüseyin Efendi, and Muhammed Emin Muhibbî. This study aims to shed new light on Vişnezâde İzzetî Mehmed Efendiʼs life and his cultural environment to (re)emphasize the importance of patronage in the Ottoman scientific and cultural activities.
