Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Yabancı Dil Öğretimi ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Bursa, Türkiye, 27 - 28 Nisan 2017, ss.10
Bu çalışmada yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi kaynaklarında çoğunlukla biçimsel olarak ele alınan ve öğretilen
ortaçların, işlevsel öğretimini amaçlayan bir yöntem sunulacaktır. Özellikle -DIk+iyelik ve -An ortaç biçimbirimleri biçimsel
ve zaman odaklı öğretilmektedir. Söz konusu ortaçlar biçimbirimleri için geçmiş zaman ve geniş zaman kodlamaları
yapılmaktadır. Hâlbuki bu biçimbirimlere zaman gönderiminden daha çok tematik roller ile değerlendirildiğinde “kılıcı” ve
“etkilenen” rollerini belirleme görevinde oldukları görülür. Çalışma, ortaç yapım aşamasına anlambilimsel bakarak
öğreniciler için genel bir kural hazırlamayı hedeflemektedir. Biçim odaklı anlatılan ortaç eklerinde örneğin –DIk eki için
geçmiş, geniş ve şimdiki zaman gönderimi yaptığı; –An eki için ise geniş ve şimdiki zaman gönderimi yaptığı
belirtilmektedir. Öğrenicinin geniş zaman ve şimdiki zaman gönderimi için hangi eki seçmesi gerektiğine dair geçerli ve
belirgin bir açıklama çoğunlukla bulunmamaktadır. Bu durumda öğrenici “oturan adam” ya da “oturduğum bank” ayrımlarını
nasıl gerçekleştirmelidir? Kimi kaynaklarda öznesel ve tümleçsel olarak da belirtilen söz konusu eklerin tümleçlerin kılıcısını
ve etkilenenini belirttiğini açıklamak yukarıda belirtilen örneklerde seçimi kolaylaştıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Tematik roller, Ortaç, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, dilbilgisi öğretimi
formal methods. Especially -DıK+ps and –An participles are being teached formal and time meaning based. These participles
are coded as they are referring past tense and present tense. However when these participles are assessed with thematic roles
theory it is possible to see they have agent and patient roles rather than having a time based value. Study is aiming to look
into the phase of forming participle with semantic view and prepare a rule for learners. It is implied that the participle suffix
–Dık+ps has the meaning of past, aorist and present tense; another participle suffix -An has the meaning of aorist and present
tense when it is tought with formal methods. It is mostly not possible to find a valid and significant explanation of which
suffix should be chosen by the learner for present and aorist tense. In this case how should the learner distinguish “oturan
adam (the man who is sitting)” and “oturduğum bank” (the bank that I am sitting)? In some sources these suffixes are also
called as they are subject or complement based. For the choice between the two given examples, it would be helpful to
explain that participle suffixes modify agents or patients of its own act.
Key Words: Tematic roles, Participle, Teaching Turkish as a Foreign Language, grammar teaching