«АҚЫМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫ – ҰЛТТЫҢ РУХАНИ КӨСЕМІ» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция, Almati, Kazakistan, 14 Nisan 2022, ss.191-197
Özet
Çağdaş
Kazak edebiyatı, Kazakistan dışında da gelişmiştir. Bu gelişmenin önemli
sahalarından biri ise Doğu Türkistan’dır. Çağdaş Kazak Edebiyatının Doğu
Türkistan’daki gelişim seyrine bakıldığında, Çağdaş Uygur edebiyatının
durumundan çok farklı olmadığı anlaşılır. Bir başka deyişle, Çağdaş Kazak
edebiyatı, tıpkı çağdaş Uygur edebiyatı gibi, Çin’in Türk halklarına uyguladığı
politikaya bağlı olarak gelişme göstermiştir. Sözlü edebiyat geleneğine dayanan
Çağdaş Kazak edebiyatında şiir, hikâye, uzun hikâye, roman, drama, edebî tenkit
gibi türlerde eserler yayımlanmıştır. Çocuk edebiyatına ait olan eserler de
dikkate değer niteliktedir.
İşbu
bildiri; Kazak edebiyatına dair genel bilgileri paylaşarak Doğu Türkistan’da
gelişen Kazak edebiyatına dikkat çekmeyi, derinlemesine yapılacak araştırmalar
için kapı aralamayı amaçlamaktadır.
Anahtar kelimeler:
çağdaş Kazak edebiyatı, Doğu Türkistan, edebî tür, Türk dünyası edebiyatı
Шығыс
Түркістандағы
қазіргі қазақ әдебиетінің даму барысы
Аңдатпа
Қазіргі қазақ
әдебиеті Қазақстаннан тыс жерлерде де даму үстінде. Солардың бірі – Шығыс
Түркістандағы қазіргі қазақ әдебиеті. Шығыс Түркістандағы қазіргі қазақ
әдебиетінің даму барысына қарасақ, оның қазіргі ұйғыр әдебиетінің жағдайынан
аса айырмашылығы жоқ екені аңғарылады. Яғни, қазіргі ұйғыр әдебиеті сияқты
қазіргі қазақ әдебиеті де Қытайдың түркі халықтарына жүргізген саясатына
байланысты дамып келеді. Ауыз әдебиетінің дәстүріне негізделген қазіргі қазақ
әдебиетінде поэзия, повесть, әңгіме, роман, драма, әдеби сын т.б. жанрлардағы
шығармалар жарық көруде. Балалар әдебиетіне жататын шығармалар да назар
аударарлық.
Мақаланың негізгі
мақсаты, қазіргі қазақ әдебиеті туралы жалпы мағлұматтар беру арқылы Шығыс
Түркістанда дамып келе жатқан қазақ әдебиетіне назар аудартып, терең зерттеулер
жасауға жол ашуды көздейді.
Түйін
сөздер: қазіргі қазақ
әдебиеті, Шығыс Түркістан, әдеби жанр, түркі әлемі әдебиеті.