DOĞU TÜRKISTAN'DA GELIŞEN ÇAĞDAŞ KAZAK EDEBIYATI

Creative Commons License

Kaşgarlı R.

«АҚЫМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫ – ҰЛТТЫҢ РУХАНИ КӨСЕМІ» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция, Almati, Kazakhstan, 14 April 2022, pp.191-197, (Full Text)

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • City: Almati
  • Country: Kazakhstan
  • Page Numbers: pp.191-197
  • Open Archive Collection: AVESIS Open Access Collection
  • Istanbul University Affiliated: Yes

Abstract

Шығыс Түркістандағы қазіргі қазақ әдебиетінің даму барысы

 

Аңдатпа

Қазіргі қазақ әдебиеті Қазақстаннан тыс жерлерде де даму үстінде. Солардың бірі – Шығыс Түркістандағы қазіргі қазақ әдебиеті. Шығыс Түркістандағы қазіргі қазақ әдебиетінің даму барысына қарасақ, оның қазіргі ұйғыр әдебиетінің жағдайынан аса айырмашылығы жоқ екені аңғарылады. Яғни, қазіргі ұйғыр әдебиеті сияқты қазіргі қазақ әдебиеті де Қытайдың түркі халықтарына жүргізген саясатына байланысты дамып келеді. Ауыз әдебиетінің дәстүріне негізделген қазіргі қазақ әдебиетінде поэзия, повесть, әңгіме, роман, драма, әдеби сын т.б. жанрлардағы шығармалар жарық көруде. Балалар әдебиетіне жататын шығармалар да назар аударарлық.

Мақаланың негізгі мақсаты, қазіргі қазақ әдебиеті туралы жалпы мағлұматтар беру арқылы Шығыс Түркістанда дамып келе жатқан қазақ әдебиетіне назар аудартып, терең зерттеулер жасауға жол ашуды көздейді.

 

Түйін сөздер: қазіргі қазақ әдебиеті, Шығыс Түркістан, әдеби жанр, түркі әлемі әдебиеті.


Özet

Çağdaş Kazak edebiyatı, Kazakistan dışında da gelişmiştir. Bu gelişmenin önemli sahalarından biri ise Doğu Türkistan’dır. Çağdaş Kazak Edebiyatının Doğu Türkistan’daki gelişim seyrine bakıldığında, Çağdaş Uygur edebiyatının durumundan çok farklı olmadığı anlaşılır. Bir başka deyişle, Çağdaş Kazak edebiyatı, tıpkı çağdaş Uygur edebiyatı gibi, Çin’in Türk halklarına uyguladığı politikaya bağlı olarak gelişme göstermiştir. Sözlü edebiyat geleneğine dayanan Çağdaş Kazak edebiyatında şiir, hikâye, uzun hikâye, roman, drama, edebî tenkit gibi türlerde eserler yayımlanmıştır. Çocuk edebiyatına ait olan eserler de dikkate değer niteliktedir.

İşbu bildiri; Kazak edebiyatına dair genel bilgileri paylaşarak Doğu Türkistan’da gelişen Kazak edebiyatına dikkat çekmeyi, derinlemesine yapılacak araştırmalar için kapı aralamayı amaçlamaktadır.

Anahtar kelimeler: çağdaş Kazak edebiyatı, Doğu Türkistan, edebî tür, Türk dünyası edebiyatı