Akademik Veri Yönetim Sistemi
Cumhuriyet’in 100. Yılında Bilgi ve Belge Yönetimi Teknolojisinde Güncel Yaklaşımlar, Pervin Bezirci,Işıl İlknur Sert, Editör, Istanbul University, İstanbul, ss.531-559, 2024
Günümüzde bilim insanlarının performanslarının yayın sayısıyla ölçülmesi sonucunda ortaya çıkan “yayımla ya
da yok ol” (publish or perish) kültürü, akademisyenleri baskı altına almıştır. Bu baskı akademide etik dışı uygulamaların
ve bir sektör haline gelen yağmacı dergilerin/yayıncıların (predatory journals/publishers) ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Akademik yükseltme ve teşvikler, bilimsel ödüller, rekabet, puan toplamak, farkındalık eksikliği gibi nedenlerle
sayıları gün geçtikçe artan yağmacı dergilerin akademiye verdiği zararlar uluslararası çalışmalarda da ele alınmıştır.
Literatür incelemesi yöntemiyle yapılan bu çalışmanın amacı, uluslararası ve ulusal literatürde son yıllarda tartışılan
yağmacı dergiler/yayıncılar konusunu çeşitli yönleriyle ele almak fe bu fenomene yol açan etkenleri tartışmaktır. Altın
(gold) açık erişim modelini kullanan yağmacı dergiler/yayıncılar, minimum düzeyde veya hiç olmayan akran
değerlendirmesi (peer review) vaadiyle akademik yayıncılığın itibarına ve bilimsel birikime zarar vermektedir. Temel
motivasyonları para kazanmak olan yağmacı yayıncılara yapılan yayın başvurularının çoğu, kısa sürede kabul
edilmekte, yazarlar ödeme yaptıktan sonra makaleleri dijital ortamda hızlıca yayımlanmaktadır. Yağmacı dergiler
çoğunlukla gelişmekte olan ülkelerde faaliyetlerini sürdürmektedir. Yapılan çalışmalar, bu tür yayınları yapan
akademisyenlerin farkındalık eksikliğinden dolayı daha çok genç araştırmacılardan oluştuğunu, bununla birlikte teşvik
ve atama ölçütlerinin birçok akademisyeni bu yayınlara özendirdiğini, bu araştırmacıların ise özellikle Hindistan,
Nijerya ve Türkiye’den olduğunu saptamıştır.