Hafıza, Tatlar ve Sesler. İki Yazar, İki Şehir: İstanbul ve Selanik

Çete A.

Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi , cilt.30, sa.1, ss.245-266, 2020 (ESCI)

Özet

Osmanlı İmparatorluğu’nun ticari ve kültürel açıdan iki önemli merkezi konumunda bulunan İstanbul ve Selanik şehirleri, hızla esen ulusçuluk rüzgarı sonucu kendilerini iki ayrı ulusal devletin içinde bulmuşlardır. Ancak İmparatorluk zamanından kalan çok dilli ve çok kültürlü yapılarını bir anda kaybetmemişlerdir. Bu çalışmanın inceleme konusunu Mario Vitti’nin Doğduğum Şehir. İstanbul 1926-1946 (2010) ve Giorgos Ioannou’nun Yegâne Miras (1974) adlı anı-öykü kitapları oluşturmaktadır. Aşağı yukarı II. Dünya Savaşı yıllarına denk gelen bu anıların, Vitti’de ve Ioannou’da bıraktıkları izler farklıdır. Bir yanda henüz kurulmuş ulusal bir devlet olarak hızla homojen hale gelmeye çalışan Türkiye (İstanbul), diğer yanda İtalya, Almanya ve Bulgaristan’ın üçlü işgali ile mücadele halinde olan Yunanistan (Selanik) vardır. Bu bağlamda yazarların bu iki mekân üzerine hatırladıkları/unuttukları ya da özlem duydukları şeyler farklıdır. Bu çalışmada biri İstanbul’da, diğeri Selanik’te doğup ilk gençlik yıllarını bu mekânlarda geçirmiş olan bu iki yazarın sözü geçen şehirler üzerine kaleme aldıkları anı-öykü kitaplarında neleri hatırlayıp neleri unuttukları, bir mekân olarak İstanbul ve Selanik’in bu anılarda nasıl belirdiği ve sıla özleminin (nostos/nostalgia) bu yazarların hafızalarında bir rol oynayıp oynamadığı incelenmiştir.