Akademik Veri Yönetim Sistemi
UAK-2024, 23. Ulusal Astronomi Kongresi (TJAA, Special Issue, Yayınlanma Tarihi: 22.06.2025), İstanbul, Türkiye, 2 - 06 Eylül 2024, cilt.6, ss.217-222, (Tam Metin Bildiri)
Özet
Novaların patlama sonrasında oluşan zarfları çeşitli dar band filtrelerle gözlenerek araştırılmaktadır. Genişleme paralaksı ile novaların zarfları ortaya çıkartılmakta, açısal büyüklükleri belirlenmekte ve nihayetinde mutlak parlaklıkları dolayısıyla uzaklıkları tespit edilmektedir. Bu çalışmada, görüntüleme yöntemi kullanılarak, RTT150 TFOSC kamerasının 11.1×11.1′ görüş alanına giren nova ve komşu yıldızların astronomik görüş (seeing veya PSF) değerleri için gözlem verisi sunulmuştur. Bu amaçla Oiii (λ500.7 nm), Hα (λ656.39 ve λ656.92 nm) ve Sii (λ674.98 nm) dar bant filtrelerinde (FWHM olarak sırasıyla 5.6, 2.0, 5.0 ve 6.4 nm) uzun poz (1800 ve 3600 saniye) verilerek alınmış görüntüler kullanılmıştır. Burada belirtilen dar bantların Hα, Oiii ve Sii olarak seçilmesi aranan nova kabuğunun içeriği ile ilgilidir. Yaygın kaynak olan nova kabuklarında dar band hidrojen ve oksijen salma bollukları yüksek yani parlak ve kükürtün ise zayıf yani sönük olmaktadır. Çalışmanın bu aşamasında 13 adet novanın gözlem verileri bilgisi ve üzerinde nova kabuğu olup olmadığının tespitine ilişkin sonuçlar verilmiştir. Buna göre, nova V1831 Aql ve V962 Cep’te kabuk henüz ölçüm alınabilecek büyüklüğe genişlememiştir. Nova V611 Sct’de çok zayıf bir kabuk görülmüştür. V1974 Cyg, V2659 Cyg, V339 Del, V392 Per, V1112 Per ve V612 Sct’de ölçüm yapılabilecek nova kabukları belirlenmiştir. Ayrıca, DQ Her’in çok genişlemiş kabuğu yıldızlararası ortama katılma sürecindedir. V1112 Per’in dar band gözlemine ek olarak tayfı da alınmıştır. Kabuğunun Hα ve Oiii dar band görüntülerindeki parlaklık farkı tayfındaki Hα ile Oiii tayf çizgilerinin şiddetleri arasındaki farkla ilişkili olduğu görülmüştür. RW UMi’nin örnek bir güncel kabuk çapı hesaplaması da gösterilmiştir.
Abstract
The post-outburst shells of novae are being studied by observing them using a range of narrow-band filters. It is employed the expansion parallax method to investigate the shells of novae, measure their angular sizes, and ultimately determine their absolute luminosities, enabling us to calculate their distances. In this study, using the imaging method, observational data were presented for the seeing (PSF) values of the nova and nearby stars within the 11.1′x11.1′ field of view of the RTT150 TFOSC camera. To achieve this, long-exposure images (1800 and 3600 seconds) were taken using narrow-band f ilters centered on Oiii (λ500.7 nm), Hα (λ656.39 and λ656.92 nm), and Sii (λ674.98 nm), with respective FWHMs of 5.6 nm, 2.0 nm, 5.0 nm, and 6.4 nm. The selection of the narrow-band filters Hα, Oiii, and Sii is directly related to the chemical composition and emission characteristics of the nova shell. In nova shells, which are common sources, narrow-band emissions of hydrogen and oxygen are strong (bright), while sulfur emission is weak (faint). At this stage of the study, observational data for 13 novae were presented, along with the results indicating whether a nova shell was detected around each of them. Accordingly, in the cases of nova V1831 Aql and V962 Cep, the shells have not yet expanded to a size sufficient for measurable observations. Nova V611 Sct exhibited a very faint shell. Prominent and measurable nova shells were detected around V1974 Cyg, V2659 Cyg, V339 Del, V392 Per, V1112 Per, and V612 Sct. In addition, the significantly expanded shell of DQ Her is in the process of merging with the interstellar medium. In addition to the narrow-band observations of V1112 Per, a spectrum was also obtained. The brightness difference observed in the Hα and Oiii narrow-band images of the shell is directly related to the variation in the intensities of the Hα and Oiii spectral lines in the spectrum. An example of the current shell diameter calculation for RW UMi was also provided.