Research Information System
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, vol.14, no.29, pp.295-309, 2022 (Peer-Reviewed Journal)
İbrâhim Hanîf Efendi’nin Şifâ Şerhinde Mensur Tarihler
Özet
İbrâhim Hanîf Efendi (ö. 1189/1775), Kadı İyaz’ın (ö. 544/1149) eş-Şifâ bi-Ta‘rîfi Hukûki’l-Mustafâ adlı eserine Türkçe bir şerh yazmıştır. Şifâ’nın tamamına yapılan şerhler içerisinde önemli bir yeri olan bu eser, gerek kaynak eseri yansıtması gerekse üslûbu açısından dikkat çekicidir. Bugün edebiyatımızda tarih düşürme sanatı deyince akla, her ne kadar bu sanatın ilk örnekleri mensur olsa da, manzum tarihler gelmektedir. İbrâhim Hanîf Efendi’nin eserinin dikkat çekici bir yönü de tarih düşürme sanatına kaynaklık eden örneklerden kabul edilen mensur tarihler bakımından zengin bir içeriğe sahip olmasıdır. Bu çalışmamızda öncelikle İbrâhim Hanîf Efendi’nin hayatı ve Hulâsatü’l-Vefâ fî Şerhi’ş-Şifâ adlı Şifâ şerhi hakkında kısaca bilgi verilmiş, ardından araştırmacıların ilgisi mensur tarih örneklerine çekilerek Türk edebiyatı literatüründe mensur tarihlerin dikkatlerden kaçmaması sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca müellifin eserindeki mensur tarihler bir sınıflandırmaya tabi tutularak aktarılmıştır. Anahtar kelimeler: İbrâhim Hanîf Efendi, Şifâ Şerhi, Ebced Hesabı, Tarih Düşürme, Mensur Tarih.
Prose Chronogram Dates In Ibrahim Hanif Efendi's Shifa Commentary
Abstract
Ibrahim Hanif Efendi (d. 1189/1775) wrote a Turkish commentary on Qadi Iyaz’s (d. 544/1149) work
called al-Shifa bi-Ta’rif Huquq al-Mustafa. Holding an important place among the commentaries written
on Shifa, this work is remarkable in terms of both its style and reflection of the source work.
Today, one thinks of verse chronogram dates first when it comes to the art of chronogram in our
literature, although its first examples were produced in prose. Another remarkable aspect of Ibrahim
Hanif Efendi's work is that it has rich content in terms of prose dates, which are accepted to be some
of the examples that constituted a source of the art of chronogram.
This study first provides brief information about Ibrahim Hanif Efendi’s life and the Shifa
commentary called Khulasat al-Vefa fi Sharh al-Shifa. Then it draws the interest of researchers to the
examples of prose history attempting to ensure that the prose dates in the Turkish literature do not go
unnoticed. In addition, the study describes the prose dates in the author's work by subjecting them to
a classification.
Keywords: İbrahim Hanif Efendi, Shifa Commentary, Abjad Calculation, Chronogram, History of Prose-based
Chronograms .