Gazâlî'de Nedensellik

Creative Commons License

Şekerci A. E.

İslamî Araştırmalar Dergisi, cilt.26, sa.2, ss.53-67, 2015 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 26 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2015
  • Dergi Adı: İslamî Araştırmalar Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.53-67
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

nsanoğlunun bu âlemdeki oluş ve bozuluşu, etrafında olup biteni açıklamak için gayrı ihtiyari bir şekilde başvurduğu en önemli kavram kuşkusuz nedenselliktir. Bu kavram, birikimsel bir miras üzerine, tümevarımsal bir yapıda inşa edilen insanlık tarihindeki en önemli ve basit aklî çıkarımların başında gelmektedir. Ancak zaman içinde daha argümentatif ve kozmopolit bir muhteva kazanan bu kavram başta inanç olmak üzere, pek çok tartışmanın odak noktası olmuştur. Gazâlî nedensellik kavramı üzerine fikir yürüten en önemli İslam düşünürlerinin başında gelmektedir. Ortaya koyduğu görüşlerle İslam dünyasının en önemli düşünürlerinden biri olan Gazâlî, İslam dünyasını derinden etkilediği gibi Batı düşüncesinde de kayda değer izler bırakmıştır. Nedensellik kavramı da bu etkinin en önemli örneklerinden birisini teşkil etmektedir. Biz bu çalışmamızda onun ontik ve epistemik temelli ikili nedensellik algısını ortaya koyarak, bu kavramın onun felsefesi içindeki önemini tartışmaya çalışacağız.

When it comes to coming into being and perishing, as well as occurrences the most important concept that man involuntarily refers to is causality. This concept is the foremost of most important and simple reasoning on of the history of the man that is built as a cumulative and inductive structure. On the other hand, the concept that gains strength in time as it gets more argumentative and reaches wider and more cosmopolite grounds, has been a center of debate throughout the history especially in regard to religious belief. Ghazali is the most eminent one of the pioneer Muslim names who has commented upon causality. Ghazali as one of the key figures of the Islamic world has had a great impact on the Islamic world and acted upon in the West. The concept of causality is the corner stone of this great influence. Through this article we will hold the discussion of his twofold conception of causality (ontic and epistemic) and touch upon its significance within his philosophy.