Aristotelesyen Tragedya Çerçevesinde David Mamet’in “Oleanna” Oyununun İncelenmesi


Creative Commons License

Karabulut T.

Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, sa.31, ss.1-22, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

David Mamet’in tartışma yaratan oyunu Oleanna, eleştirmenler tarafından, genellikle, cinsel taciz, siyaseten doğruculuk ve akademik eğitimin sorunlarını ele alan bir çerçevede değerlendirilmiştir. Mamet’in oyunları, aynı zamanda absürt tiyatro ile geleneksel realizmin bir bireşimi olarak görülmüştür. Mamet ise tüm bu yaklaşımlara karşı çıkarak Oleanna’nın, yüksek öğrenimin kurumsal zemininde, bir profesör ile öğrencisi arasındaki eşit olmayan güç ilişkisini anlatan Aristotelesyen bir tragedya olduğunu ifade etmiştir. Bu çalışmada, Mamet’in bu nitelendirmesinin izi sürülerek Oleanna, Aristotelesyen tragedyanın olay örgüsünü belirleyen unsurlar çerçevesinde değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, Aristoteles’in tragedya tanımından hareketle, oyunun protagonisti olan profesör John ve olay örgüsü “hubris”, “hamartia”, “peripeteia”, “anagnorisis” ve “katharsis” kavramları açısından incelenerek, John’un modern trajik bir kahraman, Oleanna’nın da modern Aristotelesyen bir tragedya olduğu düşüncesi tartışılmaktadır.

Oleanna, the controversial play by David Mamet, has generally been reviewed by the critics within the context of addressing the issues of sexual harassment, political correctness and academic education. Mamet’s plays have also been considered as a combination of absurd theatre and traditional realism. However, Mamet has dismissed all of these approaches and stated that Oleanna is an Aristotelian tragedy, depicting the unequal power relationship between a professor and his pupil against the institutional background of higher education. In this study, by pursuing this description of Mamet, Oleanna is reviewed based on the determining elements of the plot of Aristotelian tragedy. Within this context and as per Aristotle's definition of tragedy, the protagonist of the play, Professor John, and the plot are examined in terms of "hubris", "hamartia", "peripeteia", "anagnorisis" and "katharsis" concepts; arguing the notion that John is a modern tragic hero and Oleanna is a modern Aristotelian tragedy.