MERKEZİ İŞ ALANLARININ TASARIMI

Kentsel çekirdek olarak da adlandırılan Merkezi İş Alanları, büyük kentlerin kent merkezlerinde, ticaret ve hizmet fonksiyonlarının en yoğun olduğu bölge olup birçok tasarım kriterine sahiptir. Merkezi iş alanları, kentin önemli ulaşım aksları üzerinde konumlanan, erişilebilirliği yüksek, kentin diğer alanlarına göre ulaşım modlarının çeşitlendiği ve sefer sıklığının arttığı alanlardır. Genellikle ticari, finansal, idari, turistik, sosyo- kültürel kullanımlar ile yeşil alan, eğitim, sağlık, teknik altyapı, konut gibi kullanımların toplandığı; depo, sanayi, mezbaha, toptancılar vb. kullanımların ise yer almadığı bölgelerdir. Birbirine yakın fonksiyonların aynı yerde toplanması, merkezi iş alanlarına mekânsal, kurumsal ve bilişsel yakınlık gibi avantajlar sağlamaktadır. Ayrıca, kimlik, canlılık, kalite ve işlevsellik, merkezi iş alanları için önemli özelliklerdir. Bu nedenle de cadde, kaldırım, park vb. kamusal alanların; bitki, zemin döşemesi, sokak mobilyası, aydınlatma, işaret elemanı gibi peyzaj öğelerinin; doluluk – boşluk ilişkileri, renk, cephe, çatı ve diğer mimari elemanlar ile kamusal sanat öğelerinin kalitesi, tasarımı ve düzenlenmesi konuları önem arz etmektedir. Bir diğer yönüyle merkezi iş alanları, kullanıcı, taşıt ve iş yeri yoğunluğu nedeniyle, hava ve ses başta olmak üzere çevresel kirliliğin oldukça yoğun olduğu alanlardır. Bu nedenle, kirliliğin azaltılması, ekonomik tasarruf ve çevre kalitesinin artırılması gibi avantajlar sağladığından, sürdürülebilir kentsel tasarım ve yeşil bina sistemleri, kentin geri kalanında olduğu gibi merkezi iş alanları için de etkili uygulamalardır. Gelişmiş ve gelişmekte olan kentlerin büyüyen ekonomi ve üretimlerini, dünya pazarına açma amacı vardır. Bu gelişmeler, hem merkezi iş alanlarında şekillenir hem de merkezi iş alanlarını şekillendirir. Çalışmanın amacı, kentin kalbi niteliğinde olan merkezi iş alanlarında, söz konusu değişim süreçlerinde, işlevsellik ve kalitenin dolayısıyla da tasarımın önemini ortaya koymaktır. Bu çalışma, merkezi iş alanlarının tasarımını, ulaşım, kentsel gelişim ve arazi kullanımı, mekânsal kalite ve kimlik, çevre ve sürdürülebilirlik parametreleri çerçevesinde ele almaktadır. İstanbul Levent örneği üzerinde yapılan incelemelerden yola çıkılarak, ulaşım modlarının çeşitliliği, kalitesi ve entegrasyonu ile toplu taşımanın artırılması ve otomobil bağımlılığının azaltılmasının önemi; herkes için tasarım ve engelsiz ulaşımın gerekliliği; kompakt gelişim ve karma kullanım ile kentsel yayılmanın en aza indirilmesinin gerekliliği; kamusal mekânların, kentsel kimlik ve mekânsal kalite ekseninde, insan ölçeğinde ve kamu yararı gözeterek tasarımının önemi; sürdürülebilir, ekonomik ve çevre dostu tasarımların ve kentsel tasarım rehberlerinin gerekliliği sonuçlarına varılmıştır. Elde edilen sonuçların, gelecekteki planlama çalışmalarında yararlı ve yol gösterici olabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Merkezi İş Alanı, kalite ve kimlik, ulaşım ve kentsel gelişim, çevresel sürdürülebilirlik