Akademik Veri Yönetim Sistemi
ARCHIVUM OTTOMANICUM, sa.40, ss.35-51, 2023 (Hakemli Dergi)
Bugün Romanya hudutları dahilinde yer alan ve 1552-1716 tarihleri arasında Osmanlı hâkimiyeti altında bulunan bir Orta Avrupa şehri olan Tımışvar’ın adının Osmanlılarca ne şekilde telaffuz edildiğini Osmanlı Türkçesi’nin imlâ kaideleri sebebiyle tam olarak anlamak mümkün değildir. Muhtelif çalışmalarda, kaynak neşirlerinde ve kataloglarda şehrin Osmanlı dönemi kaynaklarında umumiyetle < طمشوار > imlâsıyla yazılan isminin herhangi bir sebep gösterilmeksizin “Tamşvar”, “Tamaşvar”, “Tameşvar”, “Tamışvar”, “Tımaşvar”, “Tımeşvar”, “Tımışvar” veya “Temeşvar” gibi çok farklı şekillerde Latin harflerine nakledildiği görülmektedir. Tımışvarlı Osman Ağa’nın (ö. 1733’ten sonra) meşhur otobiyografisinin Almanca tercümesinde, naşirlerin şehrin adına dair düştükleri bir dipnotta verdikleri kısa bir bilgi haricinde bu mesele pek de araştırma mevzuu olmamış gibidir. Bu kısa yazıda, Tımışvar’ın Osmanlılar tarafından fethinden önce yazılmış olan erken tarihli kaynaklardan başlanarak kelimenin tarihî seyir içinde çeşitli eserlerdeki kullanımı üzerine bazı tespitler yapılmaya çalışılacak ve yapılacak çalışmalarda şehrin Osmanlı dönemindeki isminin ne surette yazılması gerektiğine dair tekliflerimize yer verilecektir. Genel bir kaide olarak yazı sistemlerinin telaffuzu tam manasıyla aksettirmediği ve Osmanlıların – bilhassa farklı dillerin konuşulduğu serhad bölgelerinde yaşayanların – şehrin adını gerçekte ne şekilde söylediklerinin bilinemeyeceği belirtilmelidir. Bununla beraber, tarihî metinlerin incelenmesi ile bu makalede yaptığımız gibi tahminlerde bulunulabilir ve bazı neticelere ulaşılabilir.