Akademik Veri Yönetim Sistemi
VII. Mülkiye Uluslararası İlişkiler Kongresi, Ankara, Türkiye, 12 - 13 Ekim 2023, ss.28
Türk Dış Politikasına Eleştirel Bir Analiz: 2015 sonrası Suriye'de Sınır Ötesi Askeri Müdahaleler ve Yeni İnsancıl Politikalar
Gizem BİLGİN AYTAÇ
Dr. Öğr. Üy., İstanbul Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
Burak HACIOĞLU
Araş. Gör., İstanbul Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü
2002 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidara gelmesiyle siyasal alanda değişen statükonun yansıması Türk dış politikasında da görüldü. 2010-2015 arası şekillenen bu dönem Türk Dış Politikasında stratejik derinlik, komşularla sıfır sorun ve Yeni Osmanlıcılık gibi kavramlarla desteklendi. Bu bağlamda Türkiye, Ortadoğu ülkeleriyle yakından ilgilenmeye başlamış ve bir hamilik rolü üstlenmiştir. Bölgesel güç ve rol model olma özellikle Arap coğrafyasında seküler ama Müslüman Türkiye’nin, senelerce zorlu ilişkiler kurduğu Suriye ile yeniden iş birliğine gitmesini sağladı. Dönemin akademik kökenli dışişleri başbakanı ve cumhurbaşkanı tarafından temsil edilen bu dönem bölgenin halkları tarafından bu iki devlet liderinin popülerleşmesine sebep olmuştur. 2000’lerin ilk on beş yılı bölgenin güvenlik koşullarına rağmen gelişerek ilerlerken, 2011 yılında Suriye İç Savaşı’nın patlak vermesiyle bozulan ilişkiler, Türkiye’de de artan muhalif baskı ve bölgede artan hızlı çatışma süreciyle daha da sorunlu hale gelir.
Son yılların en önemli kırılması, hükümeti ve Cumhurbaşkanlığı tarafından temsil edilen dış politikanın Suriye ile ikili ilişkilerinde insani krizlerin altını çizerek sert güç uygulamasıdır. Askeri sınır ötesi operasyonlar, küresel güçlerin pazarlık masasında Türkiye’yi aradığı konuma taşımış, Avrupa Birliği tek yönlü iş birliğini koruduğu göç politikasında “üçüncü güvenli ülke statüsü”nü yeni insancıllık politikalarıyla desteklemesinin sonucunu almıştır.
Bugün, bölgesel ve küresel koşulların da etkisinde şekillenen ve Türk dış politikasının son dönemdeki tek sesli ve sert güç uygulamalarının ahlaki ikilemi askeri kayıplar ve Edirne Yunanistan sınırında yaşanan göçmen krizi ve son olarak Türkiye Suriye depremiyle de kendini göstermektedir.
Bu çalışma, devlet düzeyinde dış politika analizi yoluyla yeni insancıl politikalarla gerekçelendirilen askeri müdahalelerin teorik savunmasını eleştirel bir gözle okuyacaktır. Türk dış politikasındaki karar alma pratiklerini dış işleri bakanlığı bütçe görüşmelerini analiz ederek yapacaktır.
Anahtar kelimeler: Dış politika analizi, uluslararası güvenlik, Türkiye- Suriye ilişkileri, yeni insancıl politikalar, Eleştirel teori.