Akademik Veri Yönetim Sistemi
Istanbul Journal of arabic studies (Online), cilt.2, sa.1, ss.77-114, 2019 (Hakemli Dergi)
Risâletü’l-Gufrân, “Rehînü’l- Mahbeseyn” lakabıyla bilinen âmâ Arap
şairi ve filozofu Ebü’l-‘Alâ el-Ma‘arrî’nin (ö.449/1057) günümüze kadar
ulaşan en önemli mensur eseri olup Arap Edebiyatında daha önce benzeri
görülmemiş bir eserdir. Risâletü’l-Gufrân, Ebü’l-‘Alâ el-Ma‘arrî tarafından 424
(1033) yılında İbnü’l-Kârih ve Devhale lakaplarıyla anılan Ali b. Mansûr
el-Halebî’nin kendisine gönderdiği mektuba cevap olarak kaleme alınmıştır. İki
bölümden oluşan eser, asıl şöhretini manevi dünyalara hayali yolculuğu içeren
birinci bölüme borçludur. İşte bu hayali yolculuğun bir benzerinin, Ma‘arrî’den
yaklaşık üç yüz yıl sonra (m.1320) ortaya çıkan büyük İtalyan şairi Dante
Alighieri’nin (1265-1321) İlahi Komedya (La Divina Commedia) adlı eserinde vuku
bulduğunu görüyoruz. İlahi Komedya, modern İtalyancanın temelini oluşturan ve dünya
edebiyat tarihinin en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilmekledir. Arada
geçen uzun bir zamana ve İtalya ile Suriye arasındaki binlerce kilometre
mesafeye rağmen iki eser arasında hayret uyandıracak derecede müthiş
benzerlikler bulunmaktadır.
Bu çalışmada, Arap filozof ve şair Ebü’l-Alâ el-Maarrî’nin
Risâletü’l-Gufrân’ıyla İtalyan şair Dante Alighieri’nin İlahi Komedya’sını
karşılaştırma yöntemiyle ele alıp farklı dillerde yazılmış bu iki eseri konu,
düşünce ve biçim bakımından inceleyeceğiz. Bunu yaparken bir yandan ortak,
benzer ve farklı yanlarını tespit ederken diğer yandan bunun nedenleri üzerinde
durarak konuya farklı bir açıyla bakmaya çalışacağız.