Akademik Veri Yönetim Sistemi
10. Ulusal Limnoloji Sempozyumu , Çankırı, Türkiye, 4 - 06 Eylül 2023, ss.30
Giriş: İznik Gölü, Marmara Bölgesi’nde yer alan, yüzey alanı büyüklüğü bakımından ülkemizin beşinci,
Marmara Bölgesi’nin en büyük gölüdür. Göl havzasında tarıma elverişli verimlitoprakların bulunması nedeniyle
meyve ve sebze üretimi oldukça yaygındır. Fakat yıl boyunca tarımsal ilaç kullanımı kontrolsüzce
uygulanmaktadır. Tarımsal faaliyetlerde kullanılan veya farklı yollar ile toprağa ulaşan pestisitler; kimyasal,
biyolojik ve fotokimyasal olaylar sonucu yağmur sularıyla göle taşınmaktadır. Bazı pestisitlerin yarılanma
ömürlerinin uzun olması nedeniyle toprakta bulunma sürelerini ve yüzey sularına ulaşma ihtimalini
artırmaktadır. Sudaki çözünürlükleri düşük olan ve sucul ekosisteme karışan organoklorlu pestisitler; su
içerisindeki askıda katı maddelere, plankterlere, çürüyen atıklara ve sedimana tutunarak birikirler. Bu
özelliklerinden dolayı pestisitlerin yüzey sularında, canlı biyotada ve sedimanda birikiminin sürekli izlenmesi
gerekmektedir. Bu çalışmada İznik Gölü’nden seçilen 6 istasyondan alınan sediman örneklerinde organoklorlu
pestisit analiziyapılarak sedimandaki birikimin ortaya çıkarılması amaçlandı.
Materyal ve Metot: Ocak 2019-Aralık 2019ayları süresince İznik Gölü’nü temsil edecek sayıda belirlenen 6
istasyondan 3 tekerrürlü sediman örnekleri alındı. Sediman örneklemesinde Ekman Grab kullanıldı. Sediman
örnekleri yüksek vakum altında (-90 °C’de 24 saat) kurutularak homojenize hale getirildi. Sediman örnekleri,
sohxlet yöntemi (USEPA 3540C) kullanılarak ekstrakte edildi. Sonrasında ekstreler döner buharlaştırıcı da 10
mL kalıncaya kadar uçuruldu, saf azot gazıyla 1 mL'ye konsantre edildi. Viale alınan örnekler GC-MS cihazında
analiz edildi.
Sonuç ve Tartışma: Çalışma kapsamında 6 istasyondan alınan sediman örneklerinde 17 OCP tespit edildi.
Tespit edilen 17 OCP’nin ortalama konsantrasyonları 0,061±0,0162 ng/g kuru ağırlık ile 6,363±0,5937 ng/g
kuru ağırlık arasında değişiklik gösterdi. 4 ve 5 numaralı istasyonlarda tüm OCPgrupları kaydedildi. Endrin ve
türevleri ile birlikte Heptaklor grubu, 3.istasyon hariç tüm istasyonlarda en yüksek konsantrasyonlara ulaşan
gruplar oldu. Endrin grubu OCP’lerin kullanımının geçmiş tarım uygulamaları ile ilişkili olduğu düşünüldü.
Yıl boyunca yağışların azalması, buna karşın yaz aylarında sıcaklığın artması nedeniyle gölü besleyen derelerin
debilerinin düşmesine neden oldu. Bu durumun da tüm örneklemelerde OCP konsantrasyonlarının yüksek
konsantrasyonlara ulaşmasına katkı sağladığı sonucuna varıldı.
Anahtar kelimeler: İznik Gölü, Sediman, Organoklorlu pestisit.
Teşekkür: Bu çalışma İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir
(Proje numarası: 30942). Örnekleme çalışmalarındaki yardımlarından dolayı Anıl ALGEDİK'e teşekkür ederiz.