Akademik Veri Yönetim Sistemi
Littera Turca, cilt.4, sa.2, ss.428-445, 2018 (Hakemli Dergi)
Salar Türkçesi, Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan Türk topluluğundan biri olan Salarların dilidir. Salar Türkleri Çin’de, Çinghay eyaletinin Şünhua Salar Özerk İlçesi başta olmak üzere Çinghay eyaletinin ve Gansu eyaletinin belli bölgelerinde ve Doğu Türkistan’ın İli ilçesinde yaşamaktadırlar. Salarlar ve Salarca ile ilgili esas çalışmalar 19. yüzyılda Rus, Avrupalı ve Amerikalı seyyahlar ve bilim adamları tarafından başlatılmış, Gaizi ağzından derlenen metinler ve söz varlığı çalışmaları daha sonraki çalışmalara ışık tutmuştur. Günümüze kadar ise Gaizi ağzı ve İli ağzı ile ilgili çalışmalar yapılmış, önemli mesafe kaydedilmiştir. Salarca bulunduğu coğrafyadaki diğer dillerin özellikle Çincenin yoğun etkisi altındadır. Çünkü Salarca konuşma dilidir ve yazı dili olarak Çince kullanılmaktadır. Bu durum Salarcada; Çindeki diğer Türk lehçelerinden ve Salarca ile aynı lehçe gurubunda yer alan başka lehçelerden daha farklı özelliklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Salarcaya daha çok isim cinsinden kelimeler alınmış ve bu kelimelerin bazıları ses değişikliğine uğramıştır. Ses değişimi, Çincenin hem Yünmu kısımlarında hem Şengmu kısımlarında görülmektedir. Yazımızda daha önce yapılan çalışmaların bazılarından faydalanarak sözvarlığı çalışması yaptık ve Salarcaya geçmiş Çince kelimeleri inceledik. Çalışmamız; Çince kelimelerin Salarcaya geçerken ses ve biçim yönünden geçirdikleri değişimleri ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Salar Turkish is the language of Salars, who are one of the Turkish communities within the borders of People’s Republic of China. Salar Turks live primarily Xunhua Salar autonomous district of Qinghai State of China, certain regions of Qinghai State and Gansu State and Ili district of East Turkistan. The principal studies regarding Salars and Salar language were started by Russian, European and American travellers and scientists and the texts and vocabulary studies compiled from Gaizi dialect enlightened the way for the subsequent studies. Studies regarding Gaizi dialect and Ili dialect have been carried out to our date and a lot of ground has been covered. Salar language is under the influence of other languages within its region, especially Chinese because Salar language is a language for verbal communication however Chinese is used for written communication. This matter led to emerging of different features than other dialects within the same group of dialects and the other Turkish dialects in China Mostly nouns have been adopted by Salar language and some of these words have undergone sound change. The change in sounds is encountered both in Yünmu and Shengmu parts of Chinese. We have studied on vocabulary by utilizing some of the previous studies and examined Chinese words that are transferred to Salar language in our article. The aim of our study is to introduce the changes that Chinese words have undergone in terms of utterance and formation in their transferring to Salar language.