Hacı Bektâş-ı Velî

Siyer Yayınları, İstanbul, 2024

Hacı Bektâş-ı Velî, özellikle son iki asırlık süreçte, geniş

bir coğrafî bölgede, dünyada pek az ölümlüye

nasip olacak şekilde sevilip sayılmış; muhtelif toplulukların

ve hatta toplumların gündeminde oldukça geniş yer

işgal etmiş; müstesna bir ilgi görmüştür. Geniş kitlelerin

eşsiz ilgisine mazhar olan Hacı Bektâş-ı Velî ile ilgili son

bir asır içinde nice yazı ve kitap kaleme alınmış, konuşmalar

yapılmış, toplantılar düzenlenmiştir. Peki, bundan

yaklaşık sekiz asır önce yaşayarak tarihe mâl olmuş bu

“kanonik” şahsın kimliği, kişiliği ve kendinden sonraki

devirlerde mazhar olduğu bu ilgi ve alakanın sebepleri ve

dayandığı temel ne derecede ortaya konulmuştur; konulabilmiş

midir? İşte bu soruya olumlu cevap verme imkânımız

pek bulunmamaktadır. Zira bu büyük “velî”nin gerçek

kimlik ve kişiliği, kendisinden sonraki süreçte, daha

çok da sözlü aktarımlarla, zaman zaman da başka kişilerle

karıştırmak suretiyle kitlelerin muhayyilesi tarafından

üretilen çok farklı bir Hacı Bektâş imajının gölgesinde

kalmıştır. Modern zamanlarda, Hacı Bektâş-ı Velî hakkında

yapılan çalışmaların önemli bir kısmı, zamanla oluşan

bu imgeler üzerinden yürütüldüğü için de araştırıcının

elindeki bilgi ve belgeler çerçevesinde bazen birbirine

karşıt “Hacı Bektâş” kimlikleri üretilmesi kaçınılmaz

olmuştur. Buna bir de hakkında konuşan ve çalışan araştırıcıların

ön kabulleri ve ideolojik yaklaşımları eklendiğinde

durum, tabir caizse tam bir kör düğüme dönmüş

ve içinden çıkılamaz bir hâl almıştır.