Akademik Veri Yönetim Sistemi
Taşıma Hukuku, Caner O., Editör, Atatürk Üniversite Açık ve Uzaktan Öğretim Fakültesi, Erzurum, ss.273-298, 2025
Yolcu Taşımalarına Uygulanacak Hukuk: Yolcu taşıma
sözleşmeleri ile ilgili Türk ve Uluslararası hukukta yeknesak kurallar mevcut
değildir. Taşıma yöntemine göre değişen birbirinden farklı kurallar mevcuttur.
Bu konuda tüm taşıma yöntemlerinde de uygulanacak yeknesak bir Türk Yolcu Taşıma
Kanunu şeklinde düzenlemenin yapılması yararlı olacaktır. Kara yolu ile yurt
içi yolcu taşımaları ile ilgili, TTK'nin 906 ile 916. maddeleri haricinde
Karayolu Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği düzenlemeleri mevcuttur. KTK ve KTKY,
taşıma işletmeleri ve çalışanlarının uyması gereken idari düzen kurallarını
içermektedir.
Karayoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesi: Karayoluyla yolcu
taşıma sözleşmesi, taşıyıcının bir ücret karşılığında, yolcuyu (ve bagajı)
varma yerine bir araçla ulaştırmayı üstlendiği sözleşme olarak tanımlanabilir.
Yolcu taşıma sözleşmesinin yapılması herhangi bir şekle tabi değildir. Ayrıca
bilet düzenlenmesi de taşıma sözleşmesinin kurulması bakımından zorunlu
değildir. Ancak bilet, taşıma sözleşmesinin kurulduğunu ve içeriğini ispat eden
önemli bir araçtır ve TTK yolcu taşıma sözleşmesine ilişkin hükümlerin,
özellikle taşıyıcının sorumluluğu tespit bakımından, çok önemlidir.
Karayoluyla
Yolcu Taşımada Taşıyıcının Borçları ve Sorumluluğu: Karayoluyla yolcu taşıma
sözleşmesinde taşıyıcının en önemli görevi, yolcuyu ve beraberindeki bagajını
varacağı yere ulaştırmaktır. Bu bakımdan taşıyıcı yolcu ve bagajın gecikmesi,
yolcunun ölmesi veya yaralanması ve bagajın zıya ve hasara uğramasından
sorumludur. Taşıyıcının bu sorumluluğu, her taşıma yöntemine göre değişen iç
hukuk ve uluslararası konvansiyonlarda farklı düzenlenmiştir. Bu bakımdan her
somut olayda taşımanın yöntemine ve uygulanacak hukuka göre taşıyıcının
sorumluluğu tespit edilecektir.
Demir Yoluyla
Yolcu Taşıma: Demir yolu ile yurt içi yolcu taşıma sözleşmesi TTK'de
düzenlenmemiş olup, TTK hükümlere tabi değildir. Yolcu haklarına ilişkin
olaraksa Demiryolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik
çıkartılmıştır. Özellikle tren seferlerinin gecikmesi ve iptali halinde yolcuların
sahip olduğu haklar ayrıntılı şekilde belirtilmiştir.
Yurt dışı yolcu
taşımalarına ise COTIF - CIV uygulanmaktadır. COTIF - CIV uyarınca, taşıyıcı,
yolcunun demir yolu aracına binerken, inerken ve yolculuk sırasında bir kaza
sonucunda ölmesi ve yararlanması halinde sorumlu olup, tazminat miktarı ulusal hukuklara
göre belirlenecektir (m. 26 - 28). Yine seferin iptal edilmesi, gecikmesi ile
yolcunun beraberindeki bagajın zayi olması veya hasara uğraması halinde
sorumludur. Bagaj bakımından taşıyıcı için sınırlı sorumluluk (üst limit)
öngörülmüştür (COTIF- CIV m. 32 - 33).
Hava Yoluyla Yolcu Taşıma: Havayoluyla yurt içi yolcu
taşıma sözleşmeleri TSHK hükümlerine göre yapılmaktadır. Ayrıca yolcuların
uçağa kabul edilmeme, uçuşun iptali ve gecikmesi halinde sahip olduğu haklar
ile ilgili Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik
çıkarılmıştır. Yurt dışı yolcu taşımalarında ise Montreal Konvansiyonu
uygulanır.
Denizyoluyla Yolcu Taşıma: Denizyoluyla yolcu taşıma
sözleşmelerine TTK m. 1247 vd. hükümleri uygulanmaktadır. Yurt dışı yolcu
taşımaları ise Atina Konvansiyonuna tabidir.
İç su yolcu
taşımaları: Ülkemizde akarsu ve göller, eşya ve yolcu taşıma için uygun olmadığından
dolayı, göl ve akarsularda yapılan yolcu taşımaları için, özel düzenleme
bulunmamaktadır. Bu tür taşımalara deniz yolu ile yurt içi yolcu taşımalarına
ilişkin TTK m. 1247 vd. hükümleri kıyasen uygulanacaktır.
Law Applicable to Passenger Transportation: There are no uniform rules in Turkish and international law regarding passenger transportation contracts. There are different rules that vary depending on the mode of transportation. It would be beneficial to establish a uniform Turkish Passenger Transportation Law that would apply to all modes of transportation. In addition to Articles 906 and 916 of the Turkish Commercial Code (TTK), there are regulations related to domestic passenger transportation by road, including the Road Transportation Law and Regulation. The KTK and KTKY contain administrative rules that transportation operators and their employees must comply with.
Passenger Transportation Contract by Road: A passenger transportation contract by road can be defined as a contract in which the carrier undertakes to transport the passenger (and their luggage) to their destination by vehicle in exchange for a fee. The conclusion of a passenger transportation contract is not subject to any specific form. Furthermore, the issuance of a ticket is not mandatory for the establishment of the contract of carriage. However, the ticket is an important tool that proves the establishment and content of the contract of carriage, and the provisions of the TCC regarding passenger transportation contracts are very important, especially in determining the carrier's liability. The Carrier's Obligations and Liability in Road Passenger Transportation: The carrier's most important duty in a road passenger transportation contract is to deliver the passenger and their accompanying luggage to their destination. Therefore, the carrier is liable for delays to passengers and luggage, death or injury to passengers, and loss or damage to luggage. This carrier's liability is regulated differently in domestic law and international conventions, which vary depending on each mode of transportation. Therefore, the carrier's liability will be determined in each specific case based on the mode of transportation and the applicable law.
Rail Passenger Transportation: Domestic rail passenger transportation contracts are not regulated by the TCC and are not subject to its provisions. Regarding passenger rights, the Regulation on the Rights of Passengers Traveling by Rail has been issued. Passengers' rights, particularly in the event of train delays and cancellations, are detailed.
COTIF-CIV applies to international passenger transportation. According to COTIF-CIV, the carrier is liable for the death or injury of a passenger while boarding, disembarking, or during the journey, and the amount of compensation will be determined in accordance with national law (Articles 26-28). The carrier is also liable for the cancellation or delay of the flight, or for the loss or damage of the passenger's accompanying baggage. A limited liability (upper limit) is stipulated for the carrier in respect of baggage (COTIF-CIV Articles 32-33).
Passenger Carriage by Air: Domestic passenger carriage contracts by air are concluded in accordance with the provisions of the Turkish Commercial Code (TSCK). Furthermore, the Regulation on the Rights of Passengers Traveling by Air has been issued regarding passengers' rights in the event of denied boarding, flight cancellation, or flight delay. The Montreal Convention applies to international passenger carriage.
Passenger Carriage by Sea: The provisions of Articles 1247 et seq. of the TCC apply to passenger carriage contracts by sea. International passenger carriage is subject to the Athens Convention. Inland passenger transport: Because rivers and lakes in our country are unsuitable for the transport of goods and passengers, there are no special regulations for passenger transport on lakes and rivers. The provisions of Article 1247 et seq. of the Turkish Commercial Code (TTK) regarding domestic passenger transport by sea shall apply analogously to such transport.