Akademik Veri Yönetim Sistemi
Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, sa.27, ss.322-336, 2025 (Scopus)
Öz Bu çalışma, geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinde hukukçu, gazeteci ve entelektüel olarak temayüz eden Mehmed Sadi Bey’in hayatını anlatmaya çalışıyor. Daha önce temas edilmemiş bu hayat hikâyesinin ortaya konmasında ağırlıklı olarak Osmanlı arşiv belgeleri yanında Londra Middle Temple Society arşivindeki şahsi evrakı, Türk ve Alman basınından önemli süreli yayınlar kullanıldı. Sadi Bey’in İstanbul’da memuriyetle başlayan meslekî serüveni, İngiltere’ye giderek Middle Temple’a kabulüyle uluslararası bir boyut kazanmış; ardından Almanya’daki savaş yıllarında yürüttüğü yayıncılık ve temsil faaliyetleriyle dikkat çekmişti. Danimarka’ya firarı, Osmanlı vatandaşlığından çıkarılışı, yıllar sonra annesinin af talepleri ve Mısır yılları onun çok yönlü mücadelesinin izlerini taşıyor. Yurt dışında geçen bu uzun ve yoğun yıllara rağmen, Mehmed Sadi Bey hakkında bugüne kadar akademik düzeyde müstakil bir çalışma yapılmamış. Bu eksikliği gidermeyi amaçlayan makale, Mehmed Sadi Bey’in şahsında geç bir Osmanlı münevverinin hukuk, matbuat ve uluslararası temaslar ekseninde yaşadığı dönüşümü izlemeye çabalıyor. Ayrıca hem Osmanlı bürokrasisi hem de İttifak Devletleriyle kurulan diplomatik ilişkiler bağlamında bireyin oynayabileceği aracı rol de gözler önüne serilmiş oluyor. Çalışma, biyografik tarihyazımına katkı sağlamayı amaçladığı gibi geç Osmanlı münevverlerinin Avrupa’daki mevcudiyetine dair bir örnek sunmayı hedefliyor.
This study seeks to narrate the life of Mehmed Sadi Bey, who distinguished himself as a jurist, journalist, and intellectual during the late Ottoman and early Republican periods. Drawing primarily on Ottoman archival documents, the personal papers held by the Middle Temple Society in London and key periodicals from Turkish and German press, the article sheds light on a biography that has received little to no academic attention to date. Sadi Bey’s professional journey, which began in Istanbul as a civil servant, gained an international dimension with his acceptance into Middle Temple in London, and later with his publishing and representative efforts in wartime Germany. His flight to Denmark, denaturalization, his mother’s later petitions for his return, and the years he spent in Egypt all reflect the many facets of his personal struggle. This article aims to fill a gap in the literature by tracing the transformation of a late Ottoman intellectual across law, print culture, and international engagement. It also highlights the intermediary role that such a figure could assume between the Ottoman bureaucracy and the Central Powers in the context of diplomatic interaction. Ultimately, the study contributes to biographical historiography and offers an example of the Ottoman intellectual presence in Europe during a time of imperial dissolution.