İstanbul gibi tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış şehirlerde kolektif bellek mekânsal bir boyut kazanarak kent kimliğinin önemli bir parçasını oluşturur. Şehirdeki anıtlar ve yapılar sadece fiziksel varlıklarıyla değil, aynı zamanda taşıdıkları sembolik anlamlar ve etrafında oluşan kültürel hafıza ile de kent kimliğine katkıda bulunur. İstanbul'un tarihi surları arasında yer alan Altın Kapı bu türden bir yapıya örnek teşkil etmektedir. Roma İmparatorluğu döneminden bu yana imparatorluk gücünün, zaferin, dini inancın ve mistik efsanelerin merkezi olmuştur. Bu çalışma İstanbul kent kimliğindeki Altın Kapı'nın yerini, tarihsel süreç içerisindeki işlevsel ve anlamsal dönüşümünü ve nihayetinde kolektif bellekteki dönüşümünü incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın kapsamında Altın Kapı'nın Bizans döneminde zaferin simgesi olarak nasıl algılandığı ve Osmanlı döneminde nasıl Yedikule Hisarı'na dönüştürülerek farklı bir kimlik kazandığı ele alınmıştır. Yöntem olarak, tarihi kaynaklar ve literatür taraması kullanılarak yapının tarihsel evrimi ve kolektif bellekteki yeri analiz edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Altın Kapı'nın Bizans döneminde imparatorluk zaferlerinin ve gücünün simgesi olduğu, fetih sonrası dönemde ise mistik anlamlar yüklenerek farklı bir anlam kazandığı görülmüştür. Mermer Kral efsanesi gibi inanışlar, kapının Osmanlı döneminde de kolektif bellekteki yerini koruduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar, Altın Kapı'nın İstanbul'un çok kültürlü ve çok katmanlı tarihinin önemli bir parçası olduğunu ve kent kimliğine hem somut hem de sembolik olarak katkıda bulunduğunu ortaya koymaktadır.
In cities like Istanbul, which have hosted different civilizations throughout history, collective memory gains a spatial dimension and becomes an important part of the city's identity. Monuments and structures in the city contribute to the urban identity not only with their physical existence but also with the symbolic meanings they carry, and the cultural memory formed around them. The Golden Gate, located within the historical walls of Istanbul, is an example of such a structure. Since the Roman Empire period, it has been the symbol of imperial power, victory, religious belief, and mystical legends. This study aims to examine the place of the Golden Gate in Istanbul's urban identity, its functional and semantic transformation throughout the historical process, and ultimately its transformation in collective memory. Within the scope of the study, it has been addressed how the Golden Gate was perceived as a symbol of victory during the Byzantine period and how it gained a different identity by being transformed into the Yedikule Fortress during the Ottoman period. As a method, the historical evolution of the structure and its place in collective memory were analyzed using historical sources and literature review. The findings show that, it has been observed that the Golden Gate was a symbol of imperial victories and power during the Byzantine period, and that it took on a different meaning after the conquest, acquiring mystical significance. Beliefs such as the legend of the Marble King show that the gate maintained its place in the collective memory even during the Ottoman period. These results reveal that the Golden Gate is an important part of Istanbul's multi-cultural and multi-layered history and contributes to the city's identity both concretely and symbolically.
