Akademik Veri Yönetim Sistemi
100. Yılında Türkiye Cumhuriyeti, İstanbul, Türkiye, 5 - 06 Ekim 2023, ss.5-6
İngiliz Amele Fırkası Reisi Ramsay MacDonald, 15 Ekim 1923 tarihinde İstanbul’a bir seyahat düzenlemişti. Mister Arnold adlı arkadaşıyla eski başkente gelen MacDonald, Amele Birliği tarafından karşılanmış ve misafir edilmişti. Seyahati sırasında İngiliz Yüksek Komiser Vekili Nevile Henderson ile Hariciye Vekaleti İstanbul Murahhası Dr. Adnan Bey gibi kişilerle görüşmelerde bulunmuştu. Aynı zamanda şehrin tarihî yerlerini ziyaret etmiş ve gazetecilerle mülakatlar yapmıştı. Amele Birliği tarafından kendisi adına büyük bir öğle yemeği tertip edilen MacDonald, seyahati süresince iki ülke ilişkilerinin geliştirilmesi ve yeni Türkiye’nin ilerlemesi gibi konularda olumlu mesajlar vermişti. Bunun yanı sıra Sevr ve Lozan antlaşmaları, Musul Meselesi, işçi hareketleri, ekonomik gelişim, yabancı sermaye ve uzmanlar benzeri hususlarda açıklamalar yapmıştı. Yetkili makamlarla Türk basınının dikkatle takip ettiği seyahat, ziyaret amaçlı olup siyasî bir mahiyete sahip değildi. Üstelik ülkesine döndükten sonra yapılan seçimlerde başarılı olan MacDonald, 1924 yılı ocak ayında Başvekil ve Dışişleri Bakanlığı görevlerini de üstlenmişti. Türkiye’de başlayan önemli inkılaplar sürecinde ve iki devlet ilişkilerinin normalleşmeye başladığı günlerde gerçekleşen bu seyahat, şimdiye kadar herhangi bir müstakil çalışmaya konu olmamıştır. Bu bakımdan arşiv belgeleri, süreli yayınlar ve telif eserlerden yararlanılarak hazırlanan bu çalışmada, konunun çeşitli aşamaları ayrı ve kapsamlı bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ramsay MacDonald, İstanbul, seyahat, Şakir Rasim Bey, Amele Birliği.
Head of the British Labour Party, Ramsay MacDonald,
organized a trip to Istanbul on October 15, 1923. MacDonald, who came to the
old capital with his friend Mister Arnold, was welcomed and hosted by the Labour
Union. During his trip, he had meetings with the British Acting High
Commissioner Nevile Henderson and the Delegate of the Foreign Affairs in
Istanbul Dr. Adnan Bey. He also visited the historical sites of the city and had
interviews with journalists. MacDonald, who has a big lunch organized by the
Labour Union on his behalf, gave positive messages on issues such as the development
of the relations between the two countries and the progress of the new Turkey
during his trip. In addition, he made statements on the treaties of Sevres and
Lausanne, the Mosul Question, worker movements, economic development, foreign
capital and experts. The trip, which was followed carefully by the authorities
and the Turkish press, was for visiting purposes and did not have a political
nature. Moreover, MacDonald, who was successful in the elections held after his
return to his country, assumed the duties of Prime Minister and Minister of
Foreign Affairs in January, 1924. This trip, which took place during the
important reforms that started in Turkey and when the relations between the two
states began to normalize, has not been the subject of any independent study so
far. In this respect, in this study, which was prepared by making use of archival
documents, periodicals and copyrighted works, various stages of the subject
were tried to be discussed separately and comprehensively.
Keywords: Ramsay MacDonald, Istanbul, journey,
Mr. Şakir Rasim, the Labour Union.