Akademik Veri Yönetim Sistemi
21. Ulusal Psikoloji Kongresi: Antik Psişeden Bilişsel Sinirbilime, İstanbul, Türkiye, 13 - 16 Ekim 2022, ss.16
MS’te dikkatin farklı türlerinin hangi düzeyde etkilendiği
kapsamlı bir şekilde incelenmemiştir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, MS
hastalarının dikkat türleri açısından sağlıklı katılımcılara göre farklılık
gösterip göstermediğini ve dikkat yetersizliğinin MS’in kaçıncı yılından
itibaren başladığını belirlemektir. Çalışmanın bir diğer amacı ise MS süresi ve
uyaran başlangıç uyumsuzluğunun ikili görev performansına etkisini
incelemektir.
Örneklem 20-49 yaş aralığında, en az ilkokul mezunu RRMS
hastası (n=53) ve sağlıklı katılımcıdan (n=30) oluşmuştur. Karşılaştırma
grubundaki sağlıklı katılımcılara kartopu örnekleme tekniğiyle ulaşılmıştır.
Dikkati değerlendirmek için Stroop Testi TBAG Formu, İşaretleme Testi, Adımlı
İşitsel Seri Ekleme Testi, Şifre Testi, WMS-R Sayı Uzamı ve Görsel Bellek Uzamı
alt testleri uygulanmıştır. Bölünmüş dikkat performansı, psikolojik doygunluk
dönemi paradigması temelinde geliştirilen ikili görev ile değerlendirilmiştir.
İşitsel ve görsel modalitede sunulan görevleri içeren ikili görevde, uyaran
başlangıç uyumsuzluğu beş düzeyde (16, 133, 316, 500 ve 1000 ms)
değişimlenmiştir. Araştırma verileri tek faktörlü ANOVA ve 3 x 5 faktörlü son
faktörde tekrar ölçümlü deneysel desene göre toplanmıştır.
ANOVA ve MANOVA analizleri sonucunda, farklı dikkat türleri
açısından RRMS hastaları ile sağlıklı katılımcılar arasında anlamlı bir
farklılık olduğu bulunmuştur (p<0.05). RRMS hastalarının odaklanmış ve
sürekli dikkati ile bozucu etkiye direnç gösterme becerisi, hastalığın 7.
yılından itibaren belirgin bir düşüş göstermiş (p<0.05); sağlıklı
katılımcılar ile 1-6 yıllık RRMS hastaları arasında anlamlı bir farklılık
bulunmamıştır. Buna ek olarak, RRMS hastaları bölünmüş dikkat görevinde
sağlıklı katılımcılara göre daha fazla yanlış tepki ve atlama hatası yapmış,
ikinci göreve daha geç tepkide bulunmuştur.
Çalışmanın bulguları MS’te dikkat yetersizliğinin
geliştiğini belirten literatürle uyumlu olmakla birlikte, dikkat
yetersizliğinin hastalık süresine bağlı olarak değiştiğini ortaya koyması
açısından önemlidir. RRMS hastalarının odaklanmış dikkat, sürekli dikkat,
enterferansa direnç ve bölünmüş dikkat performansı hastalığın 7. yılından itibaren
belirgin bir şekilde düşüş göstermektedir.