Ekspresyonist Tiyatro: Ekspresyonizm Sanat Akımının Tiyatro Sanatına Etkisinin Oyun Yazımı ve Sahneleme Özellikleri Bağlamında İncelenmesi


Yılmaz S.

Konservatoryum, cilt.9, sa.1, ss.1-18, 2022 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 9 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2022
  • Doi Numarası: 10.26650/cons2022-1086814
  • Dergi Adı: Konservatoryum
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1-18
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Yirminci yüzyılın başındaki avant-garde sanat akımlarından biri olan Ekspresyonizm, sahne sanatlarını büyük ölçüde etkilemiştir. Bilhassa tiyatro sanatı özelinde başat açılımlara olanak sağlayan ekspresyonist akımın havası, takip eden dönemlerdeki sanatsal eğilim ve yönelimlerde de solunmaya devam etmiştir. Bu çalışmada, ekspresyonist akımın tiyatro sanatı bağlamındaki özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın yöntemini, detaylı bir literatür taraması ve analizi, ardından toplanan verinin alt başlıklar altında kümelenmesi oluşturmuştur. Çalışmada, sırasıyla, yirminci yüzyılın öncü sanat akımlarını hazırlayan toplumsal koşullar açıklanmış, Ekspresyonizm akımının genel özelliklerine yer verilmiş, ekspresyonist tiyatronun öncüleri, ortaya çıkış ve gelişim süreci ele alınmış ve son olarak Ekspresyonizmin tiyatro sanatına etkisi, oyun yazımı ve sahneleme özellikleri bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, ekspresyonist akımın, oyun yazımında Stationendrama tekniğinin benimsenmesi, olay örgüsünün mantığa ve neden-sonuç ilişkisine dayanan yapısının bozulması, sahnelemede teatralliğin, grotesk ve stilize oyunculuk unsurlarının kullanıma sokulması, natüralist sahne tasarımından uzaklaşılarak soyutlamaya ve çarpıtmaya yönelinmesi, ışık ve sesin anlatımın önemli araçları haline gelmesi gibi bir dizi önemli yeniliği tiyatro sanatına kazandırdığı görülmüştür.
Expressionism, one of the early twentieth century avant-garde art movements, had a major effect on the performing arts, especially in theatre and its related genres. Thus, this study examined the features of the Expressionist movement in theatre. For this purpose, we conducted a detailed literature review and analysis, and examined the social conditions that fostered the twentieth century avant-garde art movements, general characteristics of Expressionism, emergence of Expressionist theatre, and its pioneers, development process, and effect on theatre in the context of playwriting and staging. Based on the findings, Expressionism brought a number of important innovations to theatre, including the adoption of the Stationendrama technique in playwriting; destruction of the structure of the plot (which was primarily based on logic and a cause-effect relationship); use of theatricality, grotesque, and stylized elements in acting; disengagement from the naturalistic stage design and tendency toward abstraction and distortion; and use of light and sound, as important tools of expression.