ADIZ VE FIR UYGULAMALARI: ULUSLARARASI HAVA HUKUKU BAKIMINDAN DÖNÜŞEN EGEMENLIK VE GÜVENLIK DINAMIKLERI

Manti N. P.

ASYA JEOPOLİTİĞİ, Prof. Dr. Hasret Çomak,Doç. Dr. Burak Şakir Şeker,Dr. Öğr. Üyesi Mesut Özel,Dr. Öğr. Üyesi Murat Koray, Editör, Nobel Yayınevi, Ankara, ss.207-221, 2025

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2025
  • Yayınevi: Nobel Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Sayfa Sayıları: ss.207-221
  • Editörler: Prof. Dr. Hasret Çomak,Doç. Dr. Burak Şakir Şeker,Dr. Öğr. Üyesi Mesut Özel,Dr. Öğr. Üyesi Murat Koray, Editör
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Uçuş Bilgi Bölgeleri’nin (Flight Information Regions, kısaca FIRs) ve Hava Savunma Tanımlama Bölgeleri’nin (Air Defense Identification Zones, kısaca ADIZs) oluşturulması, Münhasır Ekonomik Bölgeler’in (Exclusive Economic Zone, EEZ) ve açık denizlerin üzerine uzanarak, hava hukuku ile deniz hukuku arasında etkileşim yaratan başlıklardan biridir.

Uluslararası politika ve siyasi kaygılar, devletleri bu tür rejimleri kurmaya sıklıkla teşvik etmiştir. Oluşumu ve gelişimi sürecinde, Hava Hukuku, Uluslararası Deniz Hukuku’ndan türetilen ilkeleri kapsarken, deniz hukukundan farklı olarak, hava hukukunun daha fazla güvenlik odaklı yönelimi, bu iki hukuk alanının, FIR’ların ve ADIZ’lerin kurulmasını düzenlerken benimsedikleri farklı yaklaşımları açıklamaktadır.

İki rejim arasındaki tutarlılık, söz konusu bölgelerin oluşturulması ve ilgili hukuki rejimin uygulanması konusunda daha uyumlu bir görüş geliştirmek için kullanılabilir. Bununla birlikte, 2013 yılında Güney Çin Denizi’nde oluşturulan ADIZ ile başlayan, Pakistan ile devam eden ve süreçte Asya’da egemenlik alanının dışına uzanan ADIZ ve FIR düzenlemeleri, bu alanların oluşturulması ve uygulamaları, bu tür alternatif rejimlerin, harekat emniyetinin, güvenliğinin ve verimliliğinin sağlanması, bir diğer ifadeyle, askeri ve stratejik amaçlarla iç içe olduğunu göstermektedir.

Bu inceleme ADIZ ve FIR uygulamalarına ilişkin milletlerarası hukuk rejimini incelemeyi amaçlamaktadır.

The establishment of Flight Information Regions (FIRs) and Air Defense Identification Zones (ADIZs), extending beyond Exclusive Economic Zones (EEZs) and the high seas, is one of the areas that creates interaction between air law and maritime law.

International politics and political concerns have frequently encouraged states to establish such regimes. While air law, in its formation and development, encompasses principles derived from International Maritime Law, unlike maritime law, the more security-focused orientation of air law explains the different approaches these two legal fields adopt in regulating the establishment of FIRs and ADIZs.

The consistency between the two regimes can be used to develop a more cohesive view on the establishment of these zones and the application of the relevant legal regime. However, the ADIZ and FIR arrangements, which began with the establishment of the ADIZ in the South China Sea in 2013, continued with Pakistan, and expanded beyond its sovereignty in Asia, demonstrate that the establishment and implementation of these areas, as well as the maintenance of operational safety, security, and efficiency—in other words, the military and strategic objectives of such alternative regimes—are intertwined.

This review aims to examine the international legal regime regarding ADIZ and FIR practices.