Akademik Veri Yönetim Sistemi
21. Ulusal Psikoloji Kongresi, İstanbul, Türkiye, 13 - 16 Ekim 2022, ss.146
Uzun süreli ve tekrarlı iş stresörlerine maruz kalma şoförlerde öfke problemlerine yol açabilmekte, bunun sonucunda ihlaller, kazalar gibi trafik güvenliği açısından riskli durumlar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle, otobüs şoförlerinin öfke yönetimi becerilerinin geliştirilmesinin çalışan sağlığı, yolcu güvenliği ve örgütün hizmet kalitesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada İETT’de çalışan otobüs şoförlerine yönelik hazırlanmış Öfke Yönetimi Grup Terapisinin ekinliğinin, öfke duygusuna ilişkin bilişsel, duygusal ve davranışsal sonuçlar incelenerek sınanması amaçlanmıştır. Yöntem: Bilişsel Davranışçı Terapi odaklı 8 oturumdan oluşan müdahale programının içeriğinde öfkeyle ilgili psikoeğitim, bilişsel yeniden yapılandırma teknikleri, gevşeme egzersizi, girişkenlik eğitimi yer almaktadır. Araştırmada 2 (deney ve kontrol) X 2 (ön test ve son test) deneysel tasarımı kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi oluşturulurken öncelikle İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nde otobüs şoförü olarak çalışan tüm şoförlere (n=2078) Sürücü Öfke Ölçeği çevrimiçi olarak uygulanmıştır; ölçeği yanıtlayan şoförler (n=1451) arasından en az bir yıldır bu kurumda çalışan ve ölçekten aldıkları puan ile %75’lik dilimde yer alan (n=393) kişiler tespit edilerek nihai örneklem için deney (n=48) ve kontrol (n=48) gruplarına rasgele atama yapılmıştır. Deney grubu 8 hafta olarak yapılandırılmış Öfke Yönetimi Grup Terapisine katılırken kontrol grubuna herhangi bir müdahale uygulanmamıştır. Müdahale öncesinde ve sonrasında her iki gruba da eş zamanlı olarak Öfke Bilgi, Sürücü Öfke Düşünceleri, Sürücü Öfke, Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzları Ölçekleriyle, Çok Boyutlu Öfke Ölçeği’nin Fiziksel Belirtiler alt ölçeği uygulanmıştır. Araştırma süresince iş planı değişikliği ve devamlılık kriterini sağlayamama gibi nedenlerle 8 katılımcı çalışmadan ayrılmış; araştırma 88 kişi ile yürütülmüştür. Bulgular: Gerçekleştirilen tek faktörü tekrarlı ölçümler için olan iki yönlü varyans analizi tüm ölçümlerde ortak etkinin anlamlı olduğunu göstermiştir; sadece deney grubunda beklenen yönde istatistiksel olarak anlamlı değişimler gözlenmiştir. Tartışma ve Sonuç: Bu sonuçlar uygulanan müdahalenin öfke ile ilgili değişkenler üzerinde etkin olduğunu göstermektedir. Elde edilen bulgular, sınırlılıkları ve katkıları ilgili literatür çerçevesinde tartışılacaktır.