Istanbul Journal of Arabic Studies, cilt.1, sa.2, ss.3-22, 2019 (Hakemli Dergi)
288/901
yılında Malazgirt’te doğan Ebû Ali el-Kâlî, Musul’daki tahsilinin ardından
hayatının önemli bir kısmını Bağdat’ta geçirmiş ve burada Arap diline dair
ileri seviyede müktesebat elde etmiş bir dil âlimidir. Dil, edebiyat ve
şiirdeki yetkinliğinin yeterince takdir görmediği düşüncesiyle yirmi üç yıl
yaşadığı Bağdat’tan 328/941 yılında ayrılarak Endülüs’ün başkenti Kurtuba’ya
(Córdoba) yerleşen Ebû Ali el-Kâlî, 356/967 yılında ölümüne kadar hayatının
yirmi beş yılını Endülüs’te yaşamıştır. Ebû Ali el-Kâlî’nin Endülüs’e gidişi,
buradaki dil çalışmalarının seyri açısından bir dönüm noktası teşkil etmiştir.
Zira dile dair yaklaşımıyla, Arap dilinin iki önemli mektebinden biri olan
Basra dil mektebine mensup olduğu kabul edilmekle birlikte, Arap dilinin diğer
önemli mektebi olan Kûfe dil mektebine mensup âlimlerden de ders almış, bir
bakıma bu iki mektebi ilmî şahsiyetinde birleştirmişti. Bağdat’taki uzun
ikameti boyunca çeşitli hocalardan Arap dilinin yapısı, edebiyat ve şiire dair
çok sayıda eser okumuş olan Ebû Ali el-Kâlî’nin Endülüs’teki dil çalışmaları
üzerindeki belirleyici etkisinin temelinde yerleştiği Kurtuba’da çok sayıda
öğrenci yetiştirmesi ile Arap diline dair kendi telifleri bulunmaktaydı. Bu
çalışmada Ebû Ali el-Kâlî’nin Endülüs’e gelişine kadarki dönemde Endülüs’teki
dil çalışmalarına genel hatlarıyla temas edilerek bu önemli dil âliminin
Endülüs’teki dil çalışmalarına yapmış olduğu katkılar ve bu alanda bıraktığı
etkiler ele alınacaktır.
Abū
Ali al-Qālī, who was born in 288/901 in Malazgirt, spent most of his life in
Baghdad after his early education in Mosul. He is a linguist and had gained a
high level of Arabic language. Abū Ali
al-Qālī settled in Cordoba, which was the capital of al-Andalus, and had lived
there until his death in 356/967. Abū Ali al-Qālī’s arrival in al-Andalus was a
turning point in the history of language studies. Although his language
approach was accepted to belong to Basra language school, which was considered
one of the most important Arabic language school, he had taken lessons from the
scholars of Kufa language school at the same time. In a sense that he combined
these two schools in his scientific personality. Through his long life in
Baghdad, Abū Ali al-Qālī had studied numerous works of Arabic language from a
variety of scholars about the structure of Arabic language, literature and
poetry. The roots of his strong influence on the language studies in al-Andalus
consist of his works and transfer his scientific background to the students. In
this study, we will discuss the language studies in al-Andalus by focusing on
Abū Ali al-Qālī’s contributions to the language studies and effects on this
area.