Endülüs’te Dil Çalışmalarının Kurucu İsmi: Ebû Ali el-Kâlî


Adıgüzel C. E.

Istanbul Journal of Arabic Studies, cilt.1, sa.2, ss.3-22, 2019 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 1 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2019
  • Dergi Adı: Istanbul Journal of Arabic Studies
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Other Indexes
  • Sayfa Sayıları: ss.3-22
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

288/901 yılında Malazgirt’te doğan Ebû Ali el-Kâlî, Musul’daki tahsilinin ardından hayatının önemli bir kısmını Bağdat’ta geçirmiş ve burada Arap diline dair ileri seviyede müktesebat elde etmiş bir dil âlimidir. Dil, edebiyat ve şiirdeki yetkinliğinin yeterince takdir görmediği düşüncesiyle yirmi üç yıl yaşadığı Bağdat’tan 328/941 yılında ayrılarak Endülüs’ün başkenti Kurtuba’ya (Córdoba) yerleşen Ebû Ali el-Kâlî, 356/967 yılında ölümüne kadar hayatının yirmi beş yılını Endülüs’te yaşamıştır. Ebû Ali el-Kâlî’nin Endülüs’e gidişi, buradaki dil çalışmalarının seyri açısından bir dönüm noktası teşkil etmiştir. Zira dile dair yaklaşımıyla, Arap dilinin iki önemli mektebinden biri olan Basra dil mektebine mensup olduğu kabul edilmekle birlikte, Arap dilinin diğer önemli mektebi olan Kûfe dil mektebine mensup âlimlerden de ders almış, bir bakıma bu iki mektebi ilmî şahsiyetinde birleştirmişti. Bağdat’taki uzun ikameti boyunca çeşitli hocalardan Arap dilinin yapısı, edebiyat ve şiire dair çok sayıda eser okumuş olan Ebû Ali el-Kâlî’nin Endülüs’teki dil çalışmaları üzerindeki belirleyici etkisinin temelinde yerleştiği Kurtuba’da çok sayıda öğrenci yetiştirmesi ile Arap diline dair kendi telifleri bulunmaktaydı. Bu çalışmada Ebû Ali el-Kâlî’nin Endülüs’e gelişine kadarki dönemde Endülüs’teki dil çalışmalarına genel hatlarıyla temas edilerek bu önemli dil âliminin Endülüs’teki dil çalışmalarına yapmış olduğu katkılar ve bu alanda bıraktığı etkiler ele alınacaktır.

Abū Ali al-Qālī, who was born in 288/901 in Malazgirt, spent most of his life in Baghdad after his early education in Mosul. He is a linguist and had gained a high  level of Arabic language. Abū Ali al-Qālī settled in Cordoba, which was the capital of al-Andalus, and had lived there until his death in 356/967. Abū Ali al-Qālī’s arrival in al-Andalus was a turning point in the history of language studies. Although his language approach was accepted to belong to Basra language school, which was considered one of the most important Arabic language school, he had taken lessons from the scholars of Kufa language school at the same time. In a sense that he combined these two schools in his scientific personality. Through his long life in Baghdad, Abū Ali al-Qālī had studied numerous works of Arabic language from a variety of scholars about the structure of Arabic language, literature and poetry. The roots of his strong influence on the language studies in al-Andalus consist of his works and transfer his scientific background to the students. In this study, we will discuss the language studies in al-Andalus by focusing on Abū Ali al-Qālī’s contributions to the language studies and effects on this area.