Akademik Veri Yönetim Sistemi
Hitit İlahiyat Dergisi, cilt.23, sa.1, ss.135-167, 2024 (ESCI)
4-6 yaş grubu Kur’an kursları, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bünyesinde okul öncesi dönem çocuklarına hitap eden yaygın din eğitimi kurumlarıdır. 4-6 yaş grubu Kur’an kursları öğretim programının ön gördüğü hedeflere ulaşılabilmesi için en önemli unsur hiç şüphesiz öğreticilerdir. Zira tüm eğitim sürecini yürüten ve biçimlendiren kişi onlardır. Bu sebeple öğreticilerin alan bilgisine, genel kültüre ve eğitim-öğretim yeterliklerine sahip olmaları gerekir. Ayrıca 4-6 yaş grubu Kur’an kursu öğreticilerinin okul öncesi dönem çocuklarının gelişim dönemlerine ait özelliklerini bilmeleri ve bu döneme uygun din eğitimi verme konusunda yeterli donanıma ve mesleki yeterliğe sahip olmaları önem arz etmektedir. Bu çalışma, 4-6 yaş grubu Kur’an kursu öğreticisi için gerekli olan yeterlikleri ortaya koyacak, geçerliği ve güvenirliği kanıtlanmış bir ölçek geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Bu kapsamda öncelikle ilgili literatür incelenerek, teorik zemin hazırlanmaya çalışılmış, ardından araştırmacı tarafından madde havuzu oluşturulmuş ve oluşturulan taslak forma uzman görüşleri bağlamında son hali verilmiştir. Uygulama izinlerin alınmasının akabinde ölçeğin birinci ve ikinci deneme uygulamaları yapılmıştır. Veri toplama süreci Türkiye’nin tüm bölgelerini kapsayacak şekilde planlanmış ve bu amaçla İstatistik Bölge Birimleri Sınıflandırması dikkate alınmıştır. Araştırmaya, farklı sosyo-ekonomik özelliklere sahip 12 bölgede (Düzey I) 25 farklı ilden 4-6 yaş grubundaki Kur'an kursu öğreticileri katılmıştır. Araştırmanın verileri iki farklı gruptan 2023-2024 eğitim-öğretim yılında elde edilmiştir. Buna göre birinci uygulamada 627, ikinci uygulamada 453, toplamda 1080 katılımcı yer almıştır. Elde edilen verilere geçerlik, güvenirlik ve korelasyon analizleri uygulanmıştır.
Araştırmanın birinci uygulamasında katılımcılardan toplanan veriler için yapılan açımlayıcı faktör analizi (AFA) bulgularına göre KMO testinde değerin 0,96 olduğu; Barlett testi neticesinde X2 değerinin ise anlamlı olduğu saptanmıştır. Ölçeğin faktör sayısı, yamaç grafiği incelenerek belirlenmiş; aynı zamanda öz değerler ve açıklanan varyans oranları da dikkate alınmıştır. Buna göre özdeğeri 1’i aşan maddelerin altı faktörde gruplandığı ve bu altı faktörün, ölçeğin toplam varyansının %59,58’ini açıkladığı belirlenmiştir. Yapılan faktör analizinin ardından maddelerin içeriklerine bakılarak birinci faktöre “öğrenci gelişimine uygun eğitim”, ikinci faktöre “din öğretimi yöntemlerini uygulama”, üçüncü faktöre “materyal geliştirme ve kullanma”, dördüncü faktöre “etkili iletişim”, beşinci faktöre “sınıf yönetimi” ve altıncı faktöre “aile katılımını sağlama” isminin verilmesi uygun görülmüştür. Araştırmanın ikinci aşamasında ise AFA kapsamında belirlenen modelin doğruluğunu test etmek için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. DFA’da ilk bakılan değerler olan X2=1789,757; serbestlik derecesi sd=801’dir. X2’nin serbestlik derecesine bölünmesi neticesinde ulaşılan sonucun 3’ün altında olması (X2/sd=2,23) ölçek yapısını oluşturan modelin iyi uyum gösterdiğini ortaya koymaktadır. DFA neticesinde ortaya çıkan tüm değerlerin 0,30’dan büyük olduğu ve altı faktörde toplandığı, ölçeğin toplamda 42 madde içerdiği belirlenmiştir. Modele ait değerlerin kabul edilebilir limitlerde bulunduğu, değerlerin “X2=1789,757, sd=801, p=0,00, X2/sd=2,23, RMSEA=0,05, SRMR=0,03, CFI=0,91, IFI=0,91, TLI/NNFI=0,90, PGFI=0,74 ve PNFI=0,74” şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Ardından verilerin güvenirlik analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda Cronbach’nın Alfa güvenirlik katsayıları “ölçeğin tamamı” için 0,95, “öğrenci gelişimine uygun eğitim” faktörü için 0,90, “din öğretimi yöntemlerini uygulama” faktörü için 0,92, “materyal geliştirme ve kullanma” faktörü için 0,83, “etkili iletişim” faktörü için 0,89, “sınıf yönetimi” faktörü için 0,72 ve “aile katılımını sağlama” faktörü için 0,77 olarak saptanmıştır. Güvenirlik analizinin bu sonuçları ölçeğin tamamının ve altı faktörünün iç tutarlılığa sahip maddelerden oluştuğunu, dolayısıyla güvenilir olduğunu göstermektedir. Ölçeğin 6 faktörü arasındaki ilişkinin yönünü ve düzeyini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen korelasyon analizi sonuçlarına göre, ölçekte yer alan tüm faktörler arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu gözlemlenmiştir.
Ölçek, 6 faktöre dağılmış durumdaki 36’sı olumlu, 6’sı olumsuz olarak yazılmış toplam 42 maddeden oluşmaktadır. Katılımcıların yeterlik düzeyleri ölçekteki maddelerin her biri için “Hiç yapamam”(1), “Yapamam”(2), “Biraz yapabilirim”(3), “Yapabilirim”(4), “Rahatlıkla yapabilirim”(5) şeklindeki 5’li Likert tipi derecelendirme içinden seçilerek tespit edilmektedir. Yapılan analizler neticesinde geliştirilen ölçeğin 4-6 yaş grubu Kur’an kursu öğretici yeterliklerini ortaya koymak için geçerli ve güvenilir sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Tüm ülke genelinde önemli sayıdaki bir katılımcı grubuyla çalışılarak geliştirilen geçerliği ve güvenirliği kanıtlanmış “4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Öğretici Yeterlikleri Ölçeği (KÖYÖ)”nün hem 4-6 yaş grubu Kur’an kursu öğretici yeterlikleri konusundaki alan araştırmalarına kaynaklık teşkil edeceği hem de farklı boyutlardan oluşan yeni ölçek çalışmalarına öncülük yapacağı düşünülmektedir.
Quran courses for the 4-6 age group are non-formal religious education institutions that appeal to pre-school children within the Presidency of Religious Affairs scope. In addition, Qur’an course teachers for the 4-6 age group must know the characteristics of preschool children’s developmental periods and have sufficient information and professional competence to provide appropriate religious education. Undoubtedly, teachers are the primary element in meeting the goals foreseen by the 4-6 age group Quran courses curriculum. Teachers must have field knowledge, general culture, and education-training competencies since they implement and shape the entire educational process. This study was conducted to form a scale with proven validity and reliability that will reveal the competencies required for Quran course teachers for the 4-6 age group. In this context, firstly the relevant literature was examined and the theoretical basis was tried to be prepared, then an item pool was created by the researcher and the draft form was finalized in the context of expert opinions. The data collection process was planned to cover all regions of Türkiye, and for this purpose, the Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS) was considered. Quran course teachers in the 4-6 age group from 25 provinces in 12 regions (Level I) with different socio-economic characteristics participated in the research. Both research applications were conducted in the 2023-2024 academic year with 1080 participants. There were 627 participants in the first application and 453 participants, a different group from the first sample, in the second application.
According to the findings of the exploratory factor analysis (EFA) conducted for the data gathered from the participants in the research’s first application, the value in the KMO test was 0.96; Bartlett’s test demonstrated that the value of X2 was significant. To determine the scale’s factor count, the scree plot, eigenvalues, and explained variance rates were also considered. Accordingly, it was determined that the items with eigenvalues above one were collected into six factors, and these six factors explained 59.58% of the total variance of the scale. Following the factor analysis, the items’ contents were analyzed. The first factor was “education appropriate to student development”, the second factor was “application of religious teaching methods”, the third factor was “material development and use”, the fourth factor was “effective communication”, the fifth factor was “classroom management”, and the sixth factor was the “ensuring family participation” it was deemed appropriate to name it. In the second stage of the research, confirmatory factor analysis (CFA) was conducted to test the accuracy of the model determined within the scope of EFA. The first values looked at in DFA are X2=1789.757; and degrees of freedom sd=801. The fact that the result obtained from dividing X2 by degrees of freedom is below 3 (X2/sd=2.23) reveals that the model forming the scale structure has a good fit. Following CFA, it was seen that all values were greater than 0.30, and there were 42 items collected in six factors. The model's values fall within acceptable bounds; the values are “X2=1789.757, sd=801, p=0.00, X2/sd=2.23, RMSEA=0.05, SRMR=0.03, CFI=0.91, IFI=0.91, TLI/NNFI=0.90, PGFI=0.74, and PNFI=0.74”. The data was then subjected to a reliability analysis. The analysis showed that the Cronbach’s Alpha coefficients of reliability were 0.95 for the “entire scale” 0.90 for the “education appropriate to student development” factor, 0.92 for the “application of religious teaching methods” factor, and 0.83 for the "material development and use" factor. It was determined as 0.89 for the “effective communication” factor, 0.72 for the “classroom management” factor, and 0.77 for the “ensuring family participation” factor. The reliability analysis results demonstrate that the entire scale and its six factors consist of items with internal consistency and are, therefore, reliable. All of the scale’s six factors had a positive and significant relationship, as demonstrated by the correlation study done to determine the level and direction of the relationship between them.
The scale comprises 42 items, with 36 written
positively and 6 written negatively, distributed across six factors. The
analysis showed that the developed scale gave valid and reliable results to
reveal the competencies of Quran course teachers in the 4-6 age group. The
validity and reliability proven “4-6 Age Group Qur’an Course Teacher Competencies
Scale”, developed by working with a significant number of participants across
the country will serve as a source for field research on the competencies of
4-6 age group Quran course teachers. It is thought to pioneer new-scale studies
of different dimensions.