Görsel Uzaysal Bilişin Ölçümü

Kalkan D.

3. Multipl Sklerozda Kognisyon Sempozyumu , İzmir, Türkiye, 10 - 11 Kasım 2018, ss.40

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İzmir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.40
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Görsel- uzaysal biliş yönlenim, imgeleme, görselleştirme, nesnelerin zihinsel olarak ters yüz edilmesi ve değişimlenmesini içermektedir (Kurt, 2002). Ağırlıklı olarak sağ serebral hemisferin aracılık ettiği görsel-uzaysal bilişin bileşenlerini ölçmek amacıyla geliştirilen farklı nöropsikolojik testler bulunmaktadır.
Bu testlerden bazıları görsel alanda sunulan uyarıcıların duyusal temsili ile bu uyarıcıların aranması, taranması ve tepki hızı gibi motor tepkileri ölçmektedir. Hedef uyarıcıların taranmasını gerektiren bu testler arasında Mesulam’ın İşaretleme Testi, Çan İşaretleme Testi, Harf İşaretleme Testi, Yıldız İşaretleme Testi, Çift İşaretleme Testi ve Balonlar Testi yer almaktadır. Görsel seçicilik, görsel- motor beceriler ve sürekli dikkati gerektiren bu testler, klinik ortamlarda görsel- uzaysal yarı alan ihmalini değerlendirmek için de kullanılmaktadır. Ölçülen özellik itibarıyla anılan testler sağ serebral hemisfer, özellikle sağ parietal lob, frontal göz alanları ve singulat girus işlevlerine duyarlıdır (Mesulam, 1985).
Sağ hemisfer ve frontal lob işlevlerine duyarlı olan Rey Karmaşık Figür Testi  anlık ve gecikmeli görsel belleğin yanı sıra görsel- uzaysal yapılandırma yeteneği de ölçmektedir (Strauss ve ark., 2006). Saat Çizme Testi gibi testler görsel- uzaysal yapılandırma yeteneğinin yanı sıra kavrama, planlama, soyut düşünme, motor planlama ve yürütme, uyarıcının fiziksel özellikleri tarafından yaratılan eğilimin ketlenmesi, sayısal bilgi, konsantrasyon, engellenmeye karşı toleransı ölçmektedir (Shulman, 2000). Saat Çizme Testi sağ ve sol parietal lob, sağ temporal lob ve frontal lob işlevlerine duyarlıdır (Lezak ve ark., 2012; Strauss ve ark., 2006). 
Sağ posterior parietal lobun işlevlerinden olan görsel- uzaysal yönlenim, Çizgi Yönünü Belirleme Testi ile ölçülmektedir. Temelde sözel olmayan muhakeme, analitik irdeleme, problem çözme ve düzenli düşünme ile ilişkilendirilen Raven Standart Progresif Matrisler Testi  aynı zamanda görselleştirme işlevine de duyarlıdır (Kurt ve Karakaş, 2000; Lezak ve ark., 2012; Şahin, 1996). 
Aşina olmayan insan yüzlerini tanıma yeteneğini ölçmek için Benton Yüz Tanıma Testi kullanılmaktadır. Test, sağ temporal lob ve sağ hemisferin posterior kısımlarına duyarlıdır (Benton, Sivan, Hamsher ve ark., 1994; Warrington ve James, 1967). Gestalt Tamamlama ve Hooper Görsel Organizasyon Testleri  algısal organizasyon işlevlerini değerlendirmektedir (Lezak ve ark., 2012). 
Yukarıda bahsedilen testlerden bazıları ülkemize standardize edilmiştir: ÇYBT, İT ve RSPM (Karakaş ve Başar, 1993); RKFT (Varan, Tanör ve Gürvit, 2007); Saat Çizme Testi (Cangöz, Karakoç ve Selekler, 2006); Benton Yüz Tanıma Testi (Keskinkılıç, 2008); Çizgi Bölme Testi (Güneş ve ark., 2005) ve Saklı Figürler Grup Testi (Çakan, 2003).
Mevcut sunum kapsamında Türkiye’ye standardize veya adapte edilen,  görsel- uzaysal bilişin farklı yönlerini ölçen ve ilgili literatürde yaygın bir şekilde kullanılan nöropsikolojik testlerin tanıtımı yapılacaktır.