Coislin Risalesi (Tractatus Coislinianus)

---

Arıcı O.

Diğer, ss.106-110, 2021

• Yayın Türü: Diğer Yayınlar / Diğer
• Basım Tarihi: 2021
• Sayfa Sayıları: ss.106-110
• İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Aristoteles’in Poetika eserinin ikinci bir rulosunun / cildinin olup olmadığı bir muammadır. Kimilerine göre ikinci rulo hiçbir zaman yazılmamış, Aristoteles Poetika’daki incelemesini tragedya ve destan üzerine yoğunlaşarak tamamlamıştır. Kimilerine göreyse metin eksiktir çünkü Aristoteles komedya ve satir üzerine bir inceleme yapacağını vaat etmiştir. Ayrıca ikinci kitaba hem Aristoteles’in hem de başka yazarların atıfları bulunmakta fakat elimizdeki Poetika’da bu atıfların izine rastlanmamaktadır. Diğer taraftan ikinci kitap yazıldıysa akıbetinin ne olduğu da bir başka tartışma konusudur. Kimilerine göre kaybolmuş, kimilerine göre içeriği değersiz bulunduğu için önemsenmemiş, kimilerine göreyse tam tersine, içeriği çok tehlikeli bulunduğu için kopyalanmasına izin verilmemiş ve özellikle yok edilmiştir. Zaman zaman Atlantis efsanesi gibi bahsedilen kayıp rulo, Umberto Eco’nun Gülün Adı adlı romanına da bu tehlikeli yanıyla konu olmuştur. 1839 yılında John Anthony Cramer adında bir klasik edebiyat uzmanı, Paris Ulusal Kütüphanesinde keşfettiği ve Tractatus Coislinianus (Coislin Risalesi) adı verilen 3 sayfalık bir el yazmasının Aristoteles’in Poetika adlı eserinin kayıp kısmının bir özeti olabileceğini iddia etmiştir. Söz konusu el yazmaları Poetika’nın yapısına oldukça benzer bir akışa sahiptir. Tıpkı Poetika’da olduğu gibi burada da metin, önce poiesis ve Fig. 2: Parisinus Coislinianus 120, folyo 249v. (14. - 18. Bölümler), Paris Ulusal Kütüphanesi mimesis gibi genel kategorilerden başlayıp alt türlere odaklanır. Poetika’nın tragedya ve epos çözümlemesine koşut olarak, el yazması metnin odağında da “gülünç olan” ve gülüncün teknikleri yer almaktadır. Aristoteles’in ikinci kitabının bir özeti olduğu düşünülen bu el yazmalarını kimin, hangi kaynaktan yazdığı belli değildir. Risale’nin de dâhil olduğu elyazmaları koleksiyonunun 10. yüzyılda Yunanistan’daki Athos Dağı'nda bulunan Büyük Lavra Manastırı'nda uzun süre saklandığı bilinmektedir. El yazmaları, 1643 yılında hitabet hocası (Rhetor) Athanasius (1571-1663) tarafından Kıbrıs’tan Paris’teki Seguier de Coislin’e gönderilmiştir. Parşömen el yazmaları yaklaşık 30cmx20cm ebadında 263 folyodan oluşmakta ve kapsam olarak da iki farklı alanda yazılar içermektedir. 229. Folyoya kadarki birinci bölüm İstanbul’daki patriklerin bir listesini içermektedir. 230. ve 261. arasındaki folyolarda ise Aristoteles’ten yapılan alıntı, özet ve yorumlar bulunmaktadır. 248v.-249v. numaralı folyolar Coislin Risalesi (Tractatus Coislinianus) adı verilen metni içermektedir. (Detaylı bilgi için Janko, 1984, p. 5-6)