Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ulusal Psikoloji Lisansüstü Öğrencileri Kongresi, Antalya, Türkiye, 5 - 07 Eylül 2024, ss.194, (Özet Bildiri)
İki dilli bireyler, yaşadıkları bir olayın ardından, olayla aynı veya farklı bir dilde sunulan olay sonrası yanlış bilgilerden etkilenerek sahte anılar üretebilmektedir. Bu kapsamda mevcut çalışmanın amacı, Türkçe-İngilizce iki dillilerde sahte anı süreçlerini incelemektedir. Çalışmaya ana dili Türkçe olan ve ikinci dil olarak İngilizce öğrenen 18-28 yaş aralığında (Ort.=23.21 ± 2.18) toplam 34 kişi (21 kadın) katılmıştır. Katılımcılara kapsamlı klinik ve kişilik değerlendirme, dil yeterliliği ve bilişsel değerlendirme testleri uygulanmıştır. Deneysel görev sırasında katılımcılar, sessiz bir video izlemiş, ardından videonun içeriği hakkında yanlış yönlendirici bilgiler içeren bir hikâye okumuşlardır. Daha sonra, katılımcılardan, izledikleri videoya göre bir tanıma testi tamamlamaları istenerek katılımcıların bellek performansı incelenmiştir. Mevcut çalışma, 2 (hikaye dili: Türkçe, İngilizce) x 2 (tanıma testinin dili: Türkçe, İngilizce) x 2 (tanıma testi soru türü: olay sonrası yanlış bilgilendirme yapılan sorular, kontrol soruları) son faktörde tekrar ölçümlü karma deneysel desen ile yürütülmüştür. Doğru yanıtlara ilişkin yapılan analizler, tanıma testi soru türü temel etkisinin anlamlı (p<.001) olduğunu göstermiştir. Katılımcıların, olay sonrası yanlış bilgilendirme yapılan sorularda, kontrol sorularına kıyasla daha az doğru yanıtlar verdiği görülmüştür. Yanı sıra, hikayeyi İngilizce okuyan katılımcıların, Türkçe okuyan katılımcılara kıyasla daha az doğru yanıtlar verdiği saptanmıştır. Hikaye dili ve tanıma testi dilinin etkileşim etkisi çerçevesinde, katılımcıların hem hikaye hem de tanıma testi ana dillerinde olduğunda (Türkçe-Türkçe koşulu), ikinci dillerinde olduğu koşula kıyasla (İngilizce-İngilizce koşulu) olay sonrası yanlış bilgilendirme yapılan sorularda anlamlı olarak daha iyi bellek performansı gösterdiği bulunmuştur. Eminlik derecelendirmelerine ilişkin yapılan analizler, tanıma testi soru türünün temel etkisinin anlamlı olduğuna işaret etmiştir (p<.001). Katılımcılar, olay sonrası yanlış bilgilendirme yapılan sorularda, kontrol sorularına kıyasla verdikleri yanıtlardan daha emin olduklarını belirtmişlerdir. Elde edilen sonuçlar, kodlama ve geri getirme aşamalarında kullanılan dilden bağımsız olarak sahte anıların ortaya çıkabileceğine ve olay sonrası yanlış bilgilendirme ikinci dilde verildiğinde, bu bilgilerden etkilenerek daha fazla sahte anı üretebileceklerine işaret etmektedir.