Akademik Veri Yönetim Sistemi
Teknik Rapor, ss.1-46, 2022
Türkiye’de yargı organı ile ilgili tartışmalar her zaman gündemde olmuştur. 2017 anayasa değişiklikleri ile birlikte söz konusu tartışmalar çoğalmış, özellikle yargı bağımsızlığı ile ilgili sorunlar sıklıkla gündeme gelmeye başlamıştır. Bu durum söz konusu sorunların ne şekilde giderilebileceğine dair çalışmaları da beraberinde getirmiştir. Yapılan çalışmaların çoğunda öne çıkan nokta, genel olarak yargı ve özel olarak da yüksek mahkemelerle ilgili yapılması gereken reformların genel bir perspektifle ortaya konulması şeklindedir. Bu raporda yargı organının oluşumu ve niteliklerine ilişkin “anayasal sorunlar ve çözüm önerileri” üzerinde durulmuştur. Haliyle amaç, genel bir perspektif çizmekten ziyade yargıya ilişkin anayasal düzenlemeleri değerlendirmek ve yine bu düzlemde önerilerde bulunmak suretiyle konu ile ilgili çalışmalara katkı sağlamaktır. Raporda ilk olarak klasik dönem Osmanlı Yargısı kısaca ele alındıktan sonra 1876 Kanun-ı Esasî, 1909 Değişiklikleri, 1921, 1924 ve 1961 anayasaları dönemindeki yargı organının oluşumu ve özellikleri ele alınmıştır. Ardından 1982 Anayasası uyarınca yargı organının oluşumu ve nitelikleri incelenmiştir. Bu çerçevede özellikle 2010 yılına kadar yapılan reformlar ayrıntılı olarak ele alınmış; 2010 sonrasındaki değişim ve dönüşüm ana hatlarıyla tartışılmıştır. Sonrasında ise 2017 anayasa değişiklikleriyle yargı sistemine eklenen sorunlar ve bu sorunların yeni hükümet sistemi tercihi ile ilişkisi ayrıntılı olarak değerlendirilecektir. Son olarak, tespit edilen sorunların ne şekilde çözülebileceği tartışılmış, önerilerde bulunulmuştur. Bu çerçevede iki yol üzerinden ilerlenmiştir. İlk olarak mevcut hükümet sisteminin devam ettirilmesi halinde yargı organı ile ilgili anayasal sorunların ne şekilde çözülebileceği değerlendirilmiştir. Sonrasında ise hangi hükümet sistemi benimsenirse benimsensin, yargıyla ilgili anayasal gereklilikler üzerinde durulmuştur. Yargı organı ile ilgili anayasal sorunlardan çoğunun uygulanan hükümet sisteminden bağımsız olduğu düşünüldüğünden bu konuda daha fazla açıklamaya yer verilmiştir.