Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi Dergisi, cilt.18, sa.1, ss.26-36, 2010 (Hakemli Dergi)
Bu makalede, Osmanlı vakıf kurumunun tıp bilimlerinin gelişimindeki rolü araştırılmıştır. Öncelikle Osmanlı İmparatorluğu’nda vakıf kurumları olan hastaneler ve tıp medreseleri hakkında bilgi verilmiş ve Avrupa’daki benzer kurumlarla karşılaştırılmıştır. İkinci olarak, Osmanlı vakıflarının tıp bilimlerine katkı ve etkileri mali, idari ve mimari açılardan değerlendirilmiştir. Osmanlı’nın Klasik Dönemi (15. ve 16. yy) ve sonrasında, hastanelerin ve tıp medreselerinin tıp bilimlerine yaptıkları beşeri sermaye katkıları ise her bir tıp anabilim dalı için ayrı ayrı incelenmiş- tir. Çalışmada ulaşılan en önemli sonuç, Osmanlı İmparatorluğu’nda vakıf kurumunun sürekliliğinin ve istikrarlı yapısının tıbbi bilimlerin gelişiminde hayati öneme sahip olduğudur. Bu çıkarım aynı zamanda, Osmanlı vakıf kurumunun çözülme sürecine girdiği XIX. yüzyılda, bu duruma paralel olarak tıp merkezlerinin de yapısında ve hizmetlerinde meydana gelen gerilemeler tespit edilerek desteklenmiştir. Bu bulguların yanında, yine Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak ‘hastahane’ ifadesinin yaygın bilginin aksine ilk olarak Vakıf Gureba Hastanesi için kullanılmadığı; bu ifadenin Tanzimat’tan önce de (ilk olarak M. 1796’da) çeşitli tıp merkezleri için kullanıldığı tespit edilmiş- tir. Ayrıca, Osmanlı vakıf medeniyetinde tıp medreselerinin aslında hastanelerin bir parçası oldu- ğu ve ruhsal hastalıkların tedavisinde dini unsurların da yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.
In this article, the role of the Ottoman Waqf institution on the development of Medical Sciences is investigated. Primarily, the hospitals and the medical madrasahs which are waqf institutions in the Ottoman Empire are explained and compared to the similar institutions in Europe. Secondly, the contributions and the effects of the Ottoman Waqfs on the Medical Sciences are evaluated in terms of finance, management and architecture. The human capital contributions of the hospitals and the medical madrasahs during the Classical Period of the Ottoman (XV and XVI centuries) and afterwards are investigated by each medical discipline. The most important conclusion of the study is that the continuity and the stability of the waqfs had a crucial role on the development of the medical sciences in the Ottoman Empire. This inference is also supported by the recession in the structure and the services of these institutions took place in parallel with the degeneration of the Ottoman Waqfs which especially became evident in XIXth century. Besides these findings, on the basis of the Ottoman archival documents that the statement of ‘hospital’ was used before the Ottoman Reform (firstly in 1796) for various medical centers contrary to the common knowledge which is pointing out ‘Vakıf Gureba Hospital‘. Furthermore, it was found out that the Medical Madrasahs were a part of the Hospitals and the religious tools and methods were used as a part of the psychotherapy.