SELCUK UNIVERSITESI TURKIYAT ARASTIRMALARI DERGISI-SELCUK UNIVERSITY JOURNAL OF STUDIES IN TURCOLOGY, sa.53, ss.59-82, 2021 (ESCI)
Türklük
bilimi çalışmalarında önemli bir yeri olan İsveç Lund Üniversitesi
Kütüphanesinde, Doğu (Çağatay), Yeni Uygur ve Özbek Türkçesinde kaleme alınmış
pek çok el yazması metinden oluşan koleksiyon yer almaktadır. Bunların başında
içinde farklı tür ve içerikte nadide eserlerin bulunduğu Türkolog Gunnar
Jarring koleksiyonu gelmektedir.
Bu makalede
İsveçli misyoner Gunnar Hermansson tarafından 15 Nisan 1928’de kopyalanıp
Jarring tarafından 1982’de Lund Kütüphanesine bağışlanan ve Prov. 6 numaraya
kayıtlı, ölçüleri 18x11 cm olan “Teõkìre-i
Süt Bibi PÀdişÀh” adlı eser incelenecektir. Üç varağın
dışındaki her varağı 9 satırdan oluşan, toplam 16 varaklık bu tezkire, geç
dönem Doğu Türkçesiyle kaleme alınmış dinî-tasavvufi türde mensur bir eserdir.
Eser, Bibi Halvâî (Ümeyye) lakaplı bir kadın velî ile onun mürit ve halifesi
olan Süt Bibi’nin (Ámine)
menkıbelerini anlatır. Bu çalışmada eser, şekil ve içerik bakımından tanıtıldıktan
sonra dil ve üslup özellikleri açısından incelenecek akabinde Latin harflerine
transkribe edilerek eserin sözlüğü ortaya konulacaktır.
Tezkire,
konusu itibarıyla özgün ve dili itibarıyla geç dönem Doğu Türkçesinin ses,
şekil ve ağız özelliklerini ihtiva etmesi açısından alana katkı sağlayacak
zenginliktedir.
In the Library of Lund University, Sweden, which has an important place in Turcological studies, there is a collection of manuscipts that were written in Eastern (Chagathay), New Uighur and Uzbek Turkish. Foremost among these, Turcologist Gunnar Jarring Collection, is a leading example, which contain many precious works in various genre and versions. Copied by Swedish missionary Gunnar Hermansson in 15th April 1928 and donated to the Lund Library in 1982 by Jarring, registered to number Prov. 6, in the seize of 18x11 cm, “Teõkìre-i Süt Bibi PÀdişÀh” will be examined in this article. Each foil being comprised by 9 lines except for three foils, this 16-foil tezkire (collection of biographies) is a prosaic and religious / sufistic work that was written in late Eastern Turkish. The work is mainly about parables concerning a woman Saint named Bibi Halvâî (Ümeyye) and her disciple and caliph Süt Bibi (Ámine). In this study, after introducing the work in its form and content, its language and style will be examined and eventually a dictionary will be created by transcribing the work into contemporary Latin alphabeth.
The tezkire
is very much contentful for an academic study by virtue of its authenticity in
the subject-matter and having related to late period of Eastern Turkish in
terms of language (phonetic, morphological, dialect).