Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. International Balkan Studies Congress, Sarajevo, Bosna-Hersek, 6 - 08 Eylül 2024, ss.433-455
Resmi kalkınma yardımları (RKY) gelişmiş ülkelerin ulusal ajansları vasıtasıyla az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerle işbirliği tesis etmeyi ve bu ülkelerin refahının artırılmasına katkıda bulunmayı amaçladıkları bir araçtır. Dünya genelinde 2. Dünya Savaşı sonrasında yaygın bir şekilde karşımıza çıkan bu aracı günümüzde sadece gelişmiş ülkeler kullanmamaktadır. Türkiye’nin de 1990 sonrasında tarihten gelen bağların bulunduğu Orta Asya, Balkanlar ve Afrika ülkeleri başta olmak üzere dünyanın birçok farklı bölgesinde aktif şekilde resmi kalkınma faaliyetleri yürüttüğü görülmektedir.
Resmi kalkınma yardımları acil durum ihtiyaçları, insani yardım, dayanışma, tarihsel bağları koruma yanında ulusal, ticari, politik ve stratejik çıkarları geliştirmek gibi çok farklı amaçlarla kullanılabilmektedir. Türkiye ise “Türk Tipi Kalkınma Yardımı” şeklinde adlandırdığı yardım modeliyle vakıf geleneğine uygun bir şekilde insanı ön plana alan, dayanışma esaslı bir strateji izlemekte ve geleneksel donörlerden ayrılmaktadır. 8 milyar dolara ulaşan resmi kalkınma yardımı tutarıyla Türkiye gayri safi milli hasılasına oranla en çok yardım yapan ülkeler arasında ilk sıralarda bulunmaktadır. Yardımların niteliğine bakıldığında eğitim, sağlık, idari ve sivil altyapı, üretim, sanayi, ticaret gibi birçok alanda faaliyetlere rastlanmaktadır.
Bu faaliyetleri sosyal politika çerçevesinde ele almak mümkündür. Geniş anlamıyla sosyal politika toplumun tüm kesimlerine ve tüm sosyal sorunlarına yönelik politikaları ifade etmektedir. Burada daha çok sosyo-ekonomik açıdan güçsüz ve dezavantajlı durumda olanların refah düzeylerinin iyileştirilmesi söz konusudur. Yapılan yardımların ne kadarının sosyal politika kapsamında olduğunun incelenmesi önem arz etmektedir. Böylece toplumun refah düzeyine katkısını görmek ve eksikleri tespit etmek kolaylaşacaktır.
Buradan hareketle bu çalışmada Türkiye’nin Balkan ülkeleri arasında en çok yardımda bulunduğu birinci ülke konumunda olan Bosna-Hersek’e yaptığı resmi kalkınma yardımlarının sosyal politika açısından analizinin yapılması amaçlanmıştır. Analizde Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından hazırlanan Türkiye Kalkınma Yardımları Raporlarında sunulan veriler tasnif edilerek bu yardımların niteliği ve etkinliği yorumlanmıştır.