Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ati Yayınları, İstanbul, 2025
Osmanlı
dünyasına gözlerini açan bürokrat ve eğitimci olarak İhsan Sungu, II.
Meşrutiyet’ten hemen önce ve sonrasında Washington Büyükelçiliği’nde görev yapması
sayesinde, Fransız Aydınlanması ve İhtilali’nin Jakoben anlayışından kendisini
kurtarmıştır. Dönüşünde Tanin’de Hüseyin Cahit Yalçın ve Tevfik Fikret’le
birlikte çalışma imkanını bulmuştur. Cumhuriyet döneminde ise, mülkî görevleri
tercih etmemiş, özellikle Millî Eğitim camiasında muallimlik, müdürlük ve
müsteşarlık görevlerinde bulunmuş tecrübeli bir devlet adamıdır. Öğrencileri
tarafından sevilen ve eğitici bir kimlik olmasının yanı sıra “ta‘lîm ve
terbiyeyi” birlikte ön plana çıkarmış başarılı bir metodist olarak “bohemian”
bir İnkılapçılık yerine “avant-garde” olmayı yeğlemiş nahif bir
şahsiyettir. Bununla birlikte, bizi asıl ilgilendiren yönü Tarihçiliğidir.
Bilmek, ancak doğruyu bilmek onun için en önemli düsturdur denilebilir. Geniş
bir şekilde ele aldığı işbu makalesinde arzuhaliyle birlikte İbrahim
Müteferrika’nın Vesîletu’t-Tıbâa’sını da özetlemiş olması önemlidir. Böylece diğer
eserleriyle birlikte gözden geçirilince, kendisinin Batılılaşma’nın
paradigmaları olarak görülebilecek konuları tercih ettiği anlaşılmaktadır.
İbrahim Mütferrika’yı anlatırken oldukça objektifdir ve “önce ne olup
bitiyor anlayalım” üslubundadır. İbrahim
Müteferrika’yı Mimar Sinan, Namık Kemal ve Ziya Gökalp gibi isimler sırasına
dahil etmesi de önemlidir. Zira Mimar Sinan’la Rönesans’ın mimarîsine, Şinasi’nin
aksine bütüncül bir teslimiyet yerine manevî ya da kendimsel değerlerle
birlikte Batılılaşma’ya ve yarım asır boğuşulan medeniyet ve kültür diyalogunu
sağlayan bir harmoniye ya da bağdaşıma usulca işaret ederek bize tebessüm
etmektedir.
As a bureaucrat and educator who opened his eyes to the Ottoman world, İhsan Sungu freed himself from the Jacobean understanding of the French Enlightenment and Revolution thanks to his service at the Washington Embassy just before and after the Second Constitutional Era. On his return, he had the opportunity to work with Hüseyin Cahit Yalçın and Tevfik Fikret at Tanin. During the Republic period, he did not prefer civil duties, and he was an experienced statesman who served as a teacher, director and undersecretary, especially in the National Education community. In addition to being an educational figure who was loved by his students and who emphasized "education and training" together, he was a successful methodist and a naive person who preferred to be "avant-garde" rather than a "bohemian" revolutionary. However, the aspect that interests us the most is his history. It can be said that knowing, but knowing the truth, is the most important principle for him. It is important that he summarizes İbrahim Müteferrika’s Vesîletu’t-Tıbâa along with his petition in this article, which he deals with in detail. Thus, when reviewed together with his other works, it is understood that he prefers subjects that can be seen as paradigms of Westernization. When he describes İbrahim Mütferrika, he is quite objective and has a style of “let’s understand what is going on first”. It is also important that he includes İbrahim Müteferrika in the list of names such as Mimar Sinan, Namık Kemal and Ziya Gökalp. Because, with Mimar Sinan, he smiles at us by pointing out the architecture of the Renaissance, and, unlike Şinasi, Westernization together with spiritual or personal values instead of a holistic surrender, and a harmony or coherence that provides a dialogue of civilization and culture that has been struggling for half a century.