Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sosyal Politikalarda AK Partili Yıllar, Faruk Taşcı, Editör, SETA, Ankara, ss.1-53, 2023
Geçmişten beri kendilerine birtakım önyargılar ve ayrımcı tutumlar ile yaklaşılan Batı coğrafyasında son derece ağır muamelelere maruz kalan, Anadolu topraklarında ise durumları görece daha olumlu olan Romanların sosyal içermelerine sosyal devlet algı ve uygulamalarının gelişimine uygun olarak ilgi artmıştır. Bununla birlikte, 2000’li yılların başlarında Roman vatandaşların hayatlarını olumlu bir biçimde etkileyebilecek ciddi adımların atılmasına yönelik beklentiler bulunmaktadır.
Türkiye’de söz konusu dezavantajlılıkları mümkün olduğunca ortadan kaldırmak ya da azaltmak amacıyla gösterilen aktif çabaların çoğunlukla yakın tarihli olması bir yandan gecikmiş bir çözüm arayışı diğer yandan önemli bir çaba olarak yorumlanabilir. Söz konusu gayretlerde Cumhurbaşkanlığı tarafından atılan adımlar, Avrupa Birliği Raporları ve katılım müzakereleri, ulusal mevzuatta, resmi belgelerde, sözlük ve metinlerde ayrımcılık içeren ifadelerin kaldırılması Roman Vatandaşlara yönelik Sosyal İçerme Ulusal Strateji Belgesi ve Belgenin iki kademeli Eylem Planlarını tetikleyici unsurlar olmuştur. Roman vatandaşlara yönelik akademik çalışmaların sayısında son yıllarda önemli bir artış gözlemlenmektedir. Bu artışta Romanlara yönelik sosyal içermenin bir devlet politikası haline gelmesinin önemli bir payı bulunmaktadır.
Nitekim bu çalışmanın amacı Türkiye’de sosyal politikaların son yirmi yılında Roman vatandaşlara yönelik sosyal içerme çabalarını muhtelif boyutlarıyla ele almaktır. Bu bağlamda sacayağını mevzuat, politika ve uygulamalar; ana temaları ise; eğitim, istihdam, barınma, sağlık, sosyal yardım ve sosyal hizmet ile izleme ve değerlendirme konuları oluşturmaktadır.
Konunun mevzuat ve diğer metinler boyutunda; İskan Kanununda, Yabancıların İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanunda, Dernekler Kanununda, diğer belgelerde, Türk Dil Kurumu sözlüklerinde ve diğer metinlerde geçen Roman vatandaşlara yönelik ayrımcı ifadelerin kaldırılma süreci ele alınmıştır. Politika boyutunda; Avrupa Birliği Raporları ve Kalkınma Planlarına yönelik olarak doküman incelemesi gerçekleştirilmiş, ulusal düzeyde gösterilen açılımlar çerçevesinde “Roman Açılımı” adıyla anılan bir dizi gelişme ele alınmıştır. Roman Vatandaşlara Yönelik Sosyal İçerme Ulusal Strateji Belgesi ile I. ve II. Aşama Eylem Planları değerlendirilmiş, Yeni Strateji Belgesi ve Eylem Planının içeriği ele alınmıştır. Bu kapsamda ADEM, SODAM, SODES ve SOGEP gibi kurulan merkez ve programlar ile SİROMA ve ROMSİD projeleri konu edilmiştir. Roman vatandaşlara yönelik sosyal içerme uygulama çabalarında eğitim, istihdam, barınma, sağlık, sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar konularındaki faaliyetlere ve öncü uygulama örneklerine yer verilmiştir. İzleme ve değerlendirme konusunda halihazırda var olan veri eksikliğine binaen konu ile ilgili kurumlar için bir dizi gösterge seti önerisinde bulunulmuştur.