Tarih boyunca üretim ve tüketim ilişkilerinin gelişmesine paralel olarak
meydana gelen en tartışmalı konulardan biri gelir dağılımı ve adaletine yönelik
olmuştur. Kapitalizm, sosyalizm, karma iktisat ve İslam iktisadı gibi temel iktisadi
yaklaşımlar; yapıcı, eleştirel ve radikal yorumlarla konuya katkıda bulunmaya
çalışmışlardır. Gelir dağılımındaki adaletsizlik nedeniyle dünyada artan
yoksulluk ve sefalete eşlik eden süreçlerin en önemlisi finansal liberalizasyon
sürecidir. Pek çok ekonomik ve sosyal sorunun elebaşı olarak değerlendirilen
kredi ekonomisi, gelir dağılımını iki farklı şekilde etkilemektedir. Faiz, hem
faktör geliri hem de kullanılan kredilerin maliyeti olarak gelir dağılımını ve gelir
dağılımının adaletini etkilemektedir. Söz konusu ilişkiler kapitalist sistemin
devamı niteliğinde olup, finansal liberalizasyon ile hız kazanmıştır.
Araştırmada “Shorrocks Ayrıştırma Analizi” kullanılarak Türkiye’de hanehalkı
bazında ana ve alt gelir türlerinin gelir dağılımı eşitsizliğine yaptıkları
katkılar ve gelir türlerine ait “Gini Katsayıları” hesaplanarak 2002-2009 yılları
arasındaki durumun tespiti ve yorumu yapılmıştır. Netice olarak gelir dağılımı
eşitsizliğine en büyük katkıyı yapan gelir türünün faiz geliri olduğu saptanmıştır.
Bu durum iktisadi kriz dönemlerinde daha belirgindir. Ayrıca faiz geliri
kendi içindeki dağılımda da en adaletsiz dağılan gelir türüdür. Faiz, kâr ve
rant gelirlerinin eşitsizliğe katkıları, ücret ve transfer gelirlerinin katkısından
fazladır ve belirgin bir biçimde farklılaşmaktadır. Söz konusu bulgular, kredi
ekonomisinin gelir dağılımı üzerindeki olumsuz etkisini doğrular niteliktedir.
Son olarak, analizden yansıyan bir diğer bulgu, transfer gelirlerinin toplam
eşitsizliğe yaptığı katkıların azaltılması için sosyal politikaların daha dikkatli
tasarlanmasının gerekliliğidir.
One of the most controversial issues which have been developed in
parallel to the maturation of relations of production and consumption throughout
the history was the distribution of income and its justice. The basic
economic approaches in that means, such as capitalism, socialism, mixed
economy and Islamic economy, have been to contribute to the issue with
constructive, critical and radical interpretations. The most important process
accompanying the increased poverty and misery in the world due to unfair
distribution of income is the process of financial liberalization. The credit
economy, which is believed to be a ringleader of many economic and social
problems, affects the income distribution in two different ways. Interests,
both as a factor income and a cost of loans, influence both the income distribution
and its fairness. These relationships are the continuation of the capitalist
system and gained momentum with the financial liberalization.
In this study the “Shorrocks Decomposition Analysis” has been used
to determine the effects of the main and collateral income to the income
inequality on the basis of households’ incomes in Turkey. The “Gini Coefficients”
were calculated for each type of income. Then all results have been
determined and interpreted for the years between 2002 and 2009. In conclusion,
the interest income is defined as the largest contributor to income
inequality; especially in the periods of economic crises. The interest income
is also the most inequitable distributed income type within its own categories.
The contributions of the interest, dividend and rent incomes into the
inequality are higher than the contributions of wage and transfer incomes,
and differ significantly. Such findings seem to confirm the negative impact
of credit economy on the distribution of income. Finally, one of the advisory
results reflecting from our analysis has been the obligation of designing the
social policies more carefully, in order to reduce the contribution of transfer
incomes to the total inequality.