Cari Hesap İlişkileri

Durgut R.

Borçlar Kanunu Genel Hükümler Konferansları II - Prof. Dr. İsmet Sungurbey'e Armağan, İstanbul, Türkiye, 28 - 29 Nisan 2012, cilt.II, ss.272-280, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: II
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.272-280
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Cari hesap “iki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşme”dir (TTK 89/1). Bu sözleşme ile taraflar, karşılıklı olarak, aralarındaki ilişkilerden veya herhangi bir hukuki sebepten doğan alacaklarını hesaba kaydedip, belirli aralıklarla takas ve ortaya çıkan bakiyeyi tanıma konusunda anlaşmaktadırlar. Hesaba kayıt, takas, bakiyenin tespiti ve tanınması sözleşmelerinden oluşan cari hesap sözleşmesi yazılı şekilde yapılmak zorundadır (TTK 89/2).

Tacirler arası uygulamalardan doğmuş ve gelişmiş bir kurum olan cari hesap sayesinde taraflar aralarındaki gereksiz ifa hareketleri ile masraflarını azaltmakta ve böylece taraflar arasındaki işlemler basitleşmekte ve yeknesaklaşmaktadır. Cari hesaba her iki tarafın alacakları ve borçları kaydedilip takas edildiğinden, belli bir oranda teminat işlevi de söz konusudur. Ayrıca hesaba kaydedilen alacakların münferiden devri, rehni ve haczi mümkün olmadığından, bunların ödenmemesi riski azalmakta ve/veya hesap devresi sonunda tespit edilen bakiye alacağı tutarınca sınırlanmaktadır.

Cari hesap, TTK’nın 89 ilâ 101. maddeleri arasında kapsamlı bir şekilde düzenlenmiştir. Bununla birlikte TBK’nın 134 ve 143/3. maddeleri de cari hesapla ilgilidir. Belirtelim ki, TBK’da ayrı bir cari hesap düzenlenmemiştir. Buradaki hükümler (TBK 134, 143/3), TTK’daki hükümleri tamamlayıcı niteliktedir. Cari hesapla ilgili hükümler (TTK 89 – 101) uygulanırken TBK’daki hükümler de (TBK
m. 134, 143/3) göz önünde bulundurulmalı ve onlara da başvurulmalıdır.

 

A current account is ‘an agreement whereby two persons mutually renounce to claim their receivables arising from any legal reason or relationship individually and separately, and convert them into item-by-item receivables and payables, and claim the excess amount that will arise after the deduction of the account’ (TCC 89/1). With this agreement, the parties mutually agree to record their receivables arising from the relations between them or any legal reason to the account, to exchange them at certain intervals and to recognise the resulting balance. The current account agreement, which consists of the agreements of recording to the account, settlement, determination and recognition of the balance, must be made in writing (TCC 89/2).

Thanks to the current account, which is an institution born and developed from the practices between merchants, the parties reduce unnecessary performance movements and expenses between them, and thus the transactions between the parties are simplified and uniformised. Since the receivables and payables of both parties are recorded and exchanged in the current account, it also has a guarantee function to a certain extent. In addition, since the receivables recorded in the account cannot be individually transferred, pledged or attached, the risk of non-payment is reduced and/or limited to the amount of the balance receivable determined at the end of the accounting period.


The current account is comprehensively regulated between Articles 89 and 101 of the TCC. In addition, Articles 134 and 143/3 of the TCO are also related to the current account. It should be noted that the TCO does not regulate a separate current account. The provisions herein (TCO 134, 143/3) are complementary to the provisions of the TCC. While the provisions related to the current account (TCC 89 - 101) are applied, the provisions of the TCO (TCO m. 134, 143/3) should be taken into account and should also be referred to.