Kıraatlerin Dil Ufku: Gelişimsel Genişleme


Omar A.

Istanbul Journal of arabic studies (Online), vol.4, no.2, pp.173-192, 2021 (Peer-Reviewed Journal)

Abstract

Kıraat çeşitliliğini ortaya çıkaran yönler, Kur’an’daki dil alanlarının en önemlisi olarak kabul edilir. Kıraatler arasında çelişki bulunmaz. Bilakis anlamın zenginliği ve delaletinin genişlemesinde kıraatler önemli bir araçtır. Bu makale Kur’an kıraatlerinde delalet genişlemelerine dikkat çekmektedir. Çünkü halihazırda dilsel i‘caz araştırmaları, kıraat türlerinin estetik ve belagat yönlerinin açığa çıkarılmasıyla sınırlı kalmaktadır. Kıraatler, temelde Kur’an alımlayıcısına kolaylık sağlamak içindir. Bu nedenle ilahi irade kıraatlerde birçok hikmetin bulunmasını dilemiştir. Her bir kıraatte bu hikmetler içkindir. Böylece i‘cazın alanı genişler, biçimlerinin değeri yücelir. Makale, bu hikmetlerin bazılarını kıraat çeşitliliği verilerine dayanan dilsel i‘caz kavramı aracılığıyla okura sunmaya çalışmıştır. Bunun için öncelikle temel dayanaklar ve açık alana geçiş noktaları belirlenmiştir. Ardından kıraatlerin delalet verileri derinlemesine incelenmiş, özellikleri belirlenmiş, anlamlar i‘cazî dil dizilişleri olma vasfıyla ele alınmıştır. Makalede ayrıca Kur’an kıraatlerinin yönelimleri -amaçlarıyla uyumsuzluk göstermeyecek şekilde- sözlük, sarf ve nahiv anlamlarının bağlamlarıyla birlikte ayrıntılanmaları bakımından açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kıraatler, dil ufku, Kur’an dili, delalet, Kur’an sistemi.