Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Harp Dili ve Edebiyatı Sempozyumu , Ankara, Türkiye, 21 - 22 Haziran 2022
Göstergebilim, bildirişim amacıyla oluşturulmuş dizgelerdeki göstergeleri yine bildirişim sürecindeki işlevleri açısından araştıran ve dilbilimin betimleme yöntemini kullanan etkinlik alanını inceler. Aynı zamanda bir dizge içindeki anlamların oluşumunu, üretiliş biçimini yeniden yapılandıran bilim alanıdır. Bu tanımdan yola çıkıldığında göstergebilim için tutarlı kavramlar, terimler ağından oluşmuş, betimsel, yöntembilimsel ve bilimkuramsal açılardan aşamalı olarak düzenlenmiş ve düzenlenişi de sürdürülmekte olan bir “üstdildir” denilebilir. Göstergebilim kavramını böyle ele aldığımızda kendine özgü yöntemleri ve anlamlandırma teknikleri olduğu da görülmektedir.
Bu çalışmanın ana malzemesini Azerbaycan Milli Marşı’nın şairi Ahmed Cevad’ın şiirlerindeki coğrafi unsurlar oluşturacaktır. Modern Azerbaycan edebiyatında önemli bir yeri olan Cevad, İstanbul’da cereyan eden Milli Edebiyat akımından ve temsilcilerinden etkilenerek Türkçü ve milliyetçi şiirler yazmıştır. Özellikle 1918-1920 yılları arasında Azerbaycan’ın bağımsızlık dönemini konu edinen birçok şiir kaleme almıştır. Ancak Azerbaycan’ın Sovyetler tarafından işgalinden sonra Cevad, şiirlerinde milliyetçi söylemden uzak durmak zorunda bırakılmış, hatta bir dönem yoğun baskılar ile Sovyet ideolojisini destekler nitelikte şiirler de kaleme almıştır. Cevad, işgal döneminde şiirlerinde daha kapalı ve sembolik bir dil kullanmaya başlamıştır. Özellikle coğrafi unsurlara farklı anlamlar kazandırarak aslında milliyetçi şiirler kaleme almıştır. Kafkasya, Kura nehri, Göygöl, Hazar Denizi gibi bilinen coğrafi mekanları sembolleştirken dağlar, ormanlar, ırmaklar gibi unsurları da yan anlam açısından çokça kullanıldığı görülmektedir.
Bu çalışmada Cevad’ın şiirlerinde kullandığı coğrafi unsurlar ele alınarak temsil ettiği sembolik değerleri göstergebilimsel tekniklerle çözümlenecektir. Bu yol ile coğrafi unsurların göstergebilimsel analizi yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Göstergebilim, Ahmed Cevad, Sembolizm, Azerbaycan, Semiyotik ve Semiyoloji