Akademik Veri Yönetim Sistemi
3. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi, 21-23 Haziran 2023, İstanbul, Türkiye, 21 Haziran - 23 Temmuz 2023, ss.13-14, (Özet Bildiri)
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) verilerine göre 06 Şubat 2023 tarihinde ulusal saat
ile 04:17’de Pazarcık (Kahramanmaraş) yakınlarında merkez üssü 37,288K- 37,043D ve odak derinliği
8,6 km olan 7.7 (Mw) büyüklüğünde deprem meydana gelmiştir. Bu yıkıcı deprem ile aynı gün saat
13:24’te ise Ekinözü (Kahramanmaraş) yakınlarında merkez üssü 38,089 K- 37,239 D, odak derinliği
7,0 km olan 7.6 (Mw) ikinci bir deprem meydana gelmiştir. İlk deprem, DAFZ’nin güney kolu olan
Pazarcık segmentinde meydana gelirken, ikinci deprem DAFZ’nin kuzey kolu olan Çardak segmentinde
meydana gelmiştir. 06 Şubat 2023 tarihindeki bu iki depremin ana şoku 24.03.2023 tarihlerine kadar
Mw 6 üzerinde 2, Mw 5 ve üzerinde ise 47 deprem olmak üzere toplamda 19.000 üzerinde artçı deprem
yaratmıştır. Ana depremler ve artçıları 10 ilimizde can, mal ve doğal kaynak kayıplarına neden olmuştur.
Deprem sahasındaki alansal deformasyonları incelemek amacıyla, hava ya da yersel fotogrametrinin
yanı sıra uydu görüntüleri yardımıyla da ölçümler yapmak mümkündür. Özellikle bu kapsamda InSar
(İnterferometrik Yapay Açıklıklı Radar Sistemi) tekniği oldukça yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir.
Uzaktan algılama teknolojileri, yeryüzünde geniş alanları modellemeye bilmesi, hızlı, periyodik, kolay
işlenebilir ve düşük maliyetli veri elde etme avantajları nedeniyle son yıllarda oldukça kullanılmaktadır.
Özellikle küresel ölçekte veri sağlayabilme özelliğine sahip uydular yardımıyla Dünyanın büyük bir
bölümü rahatlıkla modellenebilmektedir. Bu işlem, özellikle gün ışığına bağımlı olmayan ve 24 saat veri
alabilen ayrıca penetrasyon yetisi sayesinde bulutluluktan etkilenmeyen interferometrik yapay açıklı
radar (InSAR) uyduları yardımıyla gerçekleştirilmektedir.
InSAR, aynı bölgeye ait deprem öncesi ve sonrası Sar görüntüleri kullanılarak meydana gelen yüzey
deformasyonlarını belirlemek amaçlı kullanılabilmektedir. InSAR tekniği, aynı bölgenin farklı
zamanlarda hava veya uzay tabanlı bir platformdan elde edilen Sentetik Açıklıklı Radar (SAR)
görüntüsünün birbirine karşılık gelen piksellerin fazlarının farkını belirler. Bu durum fay zonu boyunca
oluşan yüzey deformasyonunun belirlenebilmesine olanak sağlar. Bu kapsamda deprem öncesine ve
sonrasına tarihlendirilmiş Sentinel-1 radar uydusuna ait uydu görüntüsü kullanılarak SNAP (Sentinel
Application Platform) programı ile bu depremlerin neden olduğu deformasyonun program üzerinden
ölçüm sürecine başlanılmıştır. Sentinel-1A, 2014 yılında fırlatılan Avrupa radar görüntüleme
uydusudur. Uydu, tüm ışık ve hava koşullarında görüntü sağlayacak bir C-bant Sentetik Açıklıklı Radar
(SAR) taşıyıp, geniş uzaysal kapsama alanı, yüksek ölçüm hassasiyeti ile öne çıkan gelişmiş bir jeodezik
araçtır.
SNAP yazılımı ile deprem öncesi ve sonrası için elde edilen Sentinel-1 SAR (SLC) verileri üzerinde
yüzey kırığının yeri ve genliğinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Elde edilen veriler kml uzantılı dosya
biçiminde dışa aktarılıp, Google Earth Pro programında haritalandırılacaktır. Tüm sonuçlar 14-20 ve
26-27 Şubat 2023 tarihleri arasında depremlerinin etkili olduğu Doğu Anadolu Fayı’nın kuzey kolu olan
ve ikinci depremin gerçekleştiği Çardak Fayı üzerindeki Göksun-Ekinözü-Nurhak bölgelerinde yapılan
arazi çalışmaları sırasında elde edilen veriler ile de desteklenecektir. Gerek MTA diri fay haritasında
tanımlandığı gibi gerekse farklı merkezlerce hesaplanan odak mekanizması çözümleri, depremlerin sol
yanal atımlı bir fay olarak tanımlanan hareket nedeniyle meydana geldiğine işaret etmektedir. Bu
doğrultuda Göksun şehir merkezinin güneyinden doğuda Nurhak’a kadar uzanan DAFZ’nin kuzey kolu
olan Çardak Fayı ile güney kolu olan Çelikhan, Sürgü ve Erkenek’i kapsayan Erkenek segmenti;
Pazarcık segmenti üzerinde yer alan Pazarcık; Amanos Fay segmenti içerisinde yer alan Nurdağı, Hassa
ve Kırıkhan’a kadar uzanan yüzey deformasyonu belirlenmesi amaçlanmaktadır. Elde edilen ön
değerlendirmeler, depremler sonucunda oluşan yüzey kırığı üzerinde fayın karakterini yansıtan yer
değiştirmelerin yaşandığı ve deformasyonun sol yanal bir fay için beklenenle tutarlı olduğudur. İlk
gözlemler, Doğu Anadolu Fayında Amanos, Pazarcık ve Erkenek segmentlerinde kırılmalar ve ortalama
3 metrelik yer değiştirmelerin ayrıca Çardak Fayı boyunca deformasyonun varlığına işaret ettiği şekilde yorumlanmıştır.