Akademik Veri Yönetim Sistemi
Journal of Islamic Research, cilt.32, sa.2, ss.455-474, 2021 (Hakemli Dergi)
Tefsir yazmak, hicretin birinci asrından itibaren başlamış bir faaliyettir. Tarih boyunca Müslüman âlimler çok sayıda tefsir yazmışlardır. Bunlar binlerce cilt tutacak kadar büyük bir yekûn
oluşturmaktadır. Osmanlılar arasında da tefsir yazan çok sayıda âlim vardır. Bunların kimisi tam
tefsir yazmışken, kimisi de cüz veya sure yahut ayet tefsiri yapmıştır. Şihabuddin Sivasî, Hacı Paşa
Aydınî, Molla Gürânî, Hüsâmuddin Bitlisî, Nimetullah Nahcivânî, Ebussuûd Efendî, Muhammed
Bedruddin Münşî, Vanî Mehmet Efendî, Ayntâbî Mehmet Efendî, İsmail Hakkı Bursevî,
Göğsügür Lütfullah Erzurumî, Molla Halil Siirdî gibi âlimler tam tefsir yazmak üzere teşebbüste
bulunan ve tefsirini tamamlayan müfessirlerdir. Cumhuriyet Döneminde de tam tefsir yazıp tefsirini tamamlayan çok sayıda müfessir vardır. Muhammed Hamdi Yazır bunların başında gelir.
Bunların yanında yine Kur’an’ın tamamının tefsirin yapmak maksadıyla tefsir yazmaya başlayan
fakat muhtelif nedenlerden dolayı tefsirini tamamlayamayan âlimler de vardır. Bu çalışmada
Kur’an’ın tamamını tefsir etmek niyetiyle girişimde bulunan, Kur’an’ın bir kısmını tefsir eden
ancak tefsirini ikmal etmeye imkân ve fırsat bulmayan müfessirler ve bunların tefsirleri üzerinde
durulmaktadır. Bu tefsirlerin neden eksik kaldığı, daha sonra başkaları tarafından tamamlanıp
tamamlanmadığı, tamamlanmışsa bunu kimin, nasıl yaptığı gibi hususlar da işlenmektedir. Çalışmada sözü geçen müfessirlerin hayatları hakkında da kısa bilgiler verilmektedir. Osmanlı dönemi
ve Cumhuriyet devrinde yazılıp eksik kaldığını tespit ettiğimiz bu tefsirler burada müelliflerinin
vefat tarihleri esas alınarak kronolojik sıraya göre verilmektedir.