Anadolu ve Rumeli’nde Gayri Müslim Cemaat Liderlerinin Vazifeleri Bağlamında Patriklik Makamı ve Patrik Yermiyalar (16. Yüzyıl)


Creative Commons License

GÜNALAN R.

III. Uluslararası Balkan Araştırmaları Sempozyumu, Bükreş, Romanya, 22 - 26 Nisan 2015, cilt.2, ss.63-83

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 2
  • Basıldığı Şehir: Bükreş
  • Basıldığı Ülke: Romanya
  • Sayfa Sayıları: ss.63-83
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Anadolu ve Rumeli’nde Gayri Müslim Cemaat Liderlerinin Vazifeleri Bağlamında Patriklik Makamı ve Patrik Yermiyalar (16. Yüzyıl)

Anadolu ve Balkanların fethiyle birlikte Osmanlı Devleti toplumsal uzlaşma ve birlikte yaşam gereği olarak gayr-i Müslim reaya ile ilgili çeşitli kanuni düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemelerin başında gayr-i Müslimlerin dini hayatlarını özgürce yaşayabilmeleri için gayr-ı Müslim toplumun kendi içlerinden seçtikleri rahipleri merkezden patrik olarak tayin etmesidir. Böylece gayr-ı Müslim toplumun hem dini hayatı kanunlarla koruma altına alınmasında hem de toplumsal adaletin yerine getirilmesinde patriklere önemli sorumluluklar yüklenmiştir. Bu düzenlemelerle gayr-i Müslim reayanın sadece dini ritüelleri koruma altına alınmamış, devletle olan ilişkileri, Müslim, gayr-i Müslim arasındaki toplumsal ilişkiler, gayr-i Müslim toplumların kendi aralarındaki ihtilafların çözüm yeri olarak da başta patriklik makamı adres gösterilmiştir. Bunların dışında gayr-i Müslimlerden devlete ait vergilerin toplanması konusunda ve kendi dini ihtiyaçlarının giderilmesi için para toplanmasında patrik ve adamları yetkili kılınarak patriklik makamı devlet mekanizması içerisinde önemli bir konuma getirilmiştir.

Çalışmanın temel özneleri İstanbul patriklik makamına 16. yüzyılın ilk çeyreğinde Kanuni Sultan Süleyman’ın tahta geçtiği yıldan bir yıl sonra (1522) İstanbul patriği tayin edilen rahip I. Yeramiye ve yüzyılın son çeyreğinde patrik tayin edilen II. Yeramiye’dir. Patrik Yeramiyelere ait özellikle 16. yüzyıl Maliye ahkam defterlerinde önemli belgeler bulunmaktadır. Bu iki patrik ve arası dönemde belgelere yansıyan patrik, metropolid, papas, keşiş gibi gayr-i Müslim reayanın din adamlarının tayinleri, görevleri, gayr-i Müslim reayanın kendi içlerinde yaşadığı problemler ve devletle olan ilişkileri belgeler ışığında ele alınmıştır. Ek olarak gayr-i Müslim din adamlarının kilise ve manastırlarının yönetim şekilleri, sahip oldukları vakıf arazileri ve bunların yönetimine ait belgeler de çalışma kapsamında incelenmiştir. Konu hakkında döneme ait Şeriye Sicilleri, Mühimme Defterleri ve Kanunnameler de değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Anatolia and Rumelia in the non-Muslim community leaders and Patriarch Yeremia’s duties are covered by the Patriarchal Authority (16th Century)

Ottoman Empire with the conquest of Anatolia and the Balkans, as required by social consensus and living together has made various legal regulations related to the non-Muslims. This is the non-Muslims at the beginning of the arrangements to live freely in the religious life of the non-Muslim society is not appointed as the patriarch of the centers of their choice from among themselves priests. Thus, the non-Muslim religious life in society and be protected by law have been uploaded to the patriarch important in fulfilling the responsibilities of both social justice. Only be protected religious rituals of the non-Muslims with this arrangement, the relationship with the state, the social relations between the Muslim and the non-Muslim, the non-Muslim communities is shown in particular patriarchate address as the location for resolving their conflict between them. Also in the collection of state taxes and the collection of money for the removal of their religious needs of the patriarchate by the patriarch and his men were raised to authorized an important position within the state mechanism.

Basic subjects at the Istanbul patriarchate authority 16th Century in the first quarter a year after the year in which Suleiman the throne (1522), Istanbul patriarch appointed priest I. Yerami and century who are appointed patriarch in the last quarter II. is Yerami. There are important documents, especially in the 16th century finance ahkam register about the Patriarch Yeramiye’s. Patriarch reflected in the documents in these two patriarchal period, metrepolid, papas, the non-Muslim determination of the clergy, such as monks, tasks, the non-Muslim relations with the rear the problems and the state has been assessed in light of documents. In addition, the non-Muslim clerics management forms of churches and monasteries, foundations land they have, and documents were also analyzed in the study about their management. About the issue, the court registers for the year, were also examined Mühimme Registers and legal descriptions (Kanunname’s).