Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Uluslararası Kurtarma Kazıları Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 3 - 05 Ekim 2024, ss.36-37, (Özet Bildiri)
İstanbul, Yenikapı’da, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü tarafından 2004-2013 yılları arasında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında 5. ve 11. yüzyıllar arasına tarihlendirilen 37 adet batık gemi kalıntısı bulunmuştur. Bizans Dönemi’ne ait Theodosius Limanı’nda bulunan 37 gemi kalıntısından 31'i üzerindeki koruma çalışmaları, “İstanbul Üniversitesi Yenikapı Batıkları Projesi” kapsamında Edebiyat Fakültesi, Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Anabilim Dalı tarafından sürdürülmektedir. Dünyanın en geniş Orta Çağ batık gemi koleksiyonunu oluşturan batıkların koruma çalışmalarının tamamlanarak bir müzede sergilenebilir hale getirilmesi projenin nihai amaçları arasındadır. Yenikapı batıklarını oluşturan ahşap elemanlar, su altında ve nemli toprakta geçirmiş oldukları süre boyunca fiziksel ve kimyasal açıdan değişikliklere uğramıştır. Bu değişim, gemi ahşabını olumsuz derecede etkileyerek ahşabın yapısını bozup onu mikrobiyal saldırılara maruz bırakabilmektedir. Ahşabın yaşadığı bu fiziko-kimyasal süreç bozulmayı hızlandırmaktadır. Bozulmaların durdurulabilmesi veya yavaşlatılabilmesi bozulma karakterizasyonlarının ortaya konulması ile kolaylaştırılmakta, bu sayede gerçekleştirilecek koruma işlemlerinin ahşabın fiziksel ve kimyasal olarak kaybettiği özelliklerinin, koruma işlemleriyle ona yeniden kazandırılması amaçlanmaktadır. Koruma çalışmaları esnasında ve sonrasında sürdürülen enstrümental analizlerle de gerçekleştirilen konservasyon işlemlerinin başarısı tespit edilebilmektedir. Bu amaçla Yenikapı batıklarına ait ahşaplarda Umax, (Maksimum su içeriği), Temel yoğunluk, SEM (Taramalı Elektron Mikroskobu), FTIR (Fourier Dönüşümlü Kızılötesi Spektroskopisi), XRF (X-ışını Floresans Spektroskopisi), XRD (X-ışını Difraksiyonu) ve Sinkrotron kaynaklı X-ışını soğurma ince yapı spektroskopisi (XAFS), analizleri gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmada Yenikapı Batıklarına ait suya doymuş ahşapların tanımlanması, ahşabın geçirmiş olduğu değişimlerin ve sorunların ortaya konması ve koruma süreçlerinin yönetilebilmesi amacıyla gerçekleştirilen enstrümental analiz metotlarının kullanımı ve sonuçları değerlendirilmektedir.