Akademik Veri Yönetim Sistemi
7.Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı II, cilt.2, sa.1, ss.159-178, 2019 (Düzenli olarak gerçekleştirilen hakemli kongrenin bildiri kitabı)
Bu çalışmanın konusu Hanefi mezhebinde faiz nazariyesi özelinde cins kavramının mahiyeti olarak belirlenmiş
olup bu konuda yapılan ve ulaşılabilen çalışmaların ilgili bölümleri incelenmiştir. Çalışma sadece bir konu başlığı
ve bir mezhep özelinde yapılarak daha derinlemesine bir araştırma yapılmaya gayret edilmiştir. Çalışma bir giriş ve
iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın çerçevesi, kaynakları, amacı ve yöntemine yer verilmiştir. Birinci bölümde cins kavramının lügat anlamı incelenmiş olup, veriler temel olarak üç ana grupta toplanmıştır. İkinci
olarak cins kavramının mantıkçılar nezdindeki anlamı araştırılmıştır. Bu araştırmalar sonucu elde edilen veriler çer-
çevesinde cins kavramının mantık ilminde kazandığı anlam serdedilmiştir. Fıkıhta cins kavramı incelenerek birinci
bölüme eklenmiştir. İkinci bölümde cins kavramının fukaha nezdindeki anlamı araştırılmıştır. Hanefi mezhebinin
cins kavramı sınırlarını, faiz konusu özelinde nasıl belirlediği ve problemlere nasıl uyguladıkları incelenmiştir. Bu
inceleme esnasında tarihi süreçte cins algısında bir değişimin olup olmadığı da tespit edilmeye çalışılmıştır. Hanefi
mezhebinde faizin illeti olarak belirlenmiş olan cins kavramı hangi maddeler arasında faizin cari olduğu noktasında önem arz etmektedir. İsimleri, amaçları, asılları aynı olan cinsini tayin etmek açısından bakıldığında konu bir
problem alanı teşkil etmemektedir. Şurası var ki, aynı asıllara sahip olan iki maddenin hangi durumlarda farklı cins
sayılacağı faiz hükmünün verilip verilemeyeceği noktasında önemli bir ayrışma noktasıdır. Cins kavramı, felsefe ve
mantık ilminde eşyanın mahiyeti merkeze alınarak tanımlanmıştır. Daha teknik ve özel anlam kazanmıştır. Fıkıh
ilminde ise cins kavramı -incelenen konu özelinde- lügat ve mantık anlamından çok uzak değildir. Cins tespitinde
asıllarının bir olup olmadığına bakılması bu çıkarım için bir örnektir.
Anahtar Kelimeler: Cins, Mantık, Faiz, Satım, Vade.