Akademik Veri Yönetim Sistemi
Edirne Araştırmaları Sempozyumu, Edirne, Türkiye, 12 - 14 Mayıs 2022, ss.48-50
3 Ekim 1667 günü, Vanî
Mehmed Efendi, Edirne’deki vaazı sırasında Havsa civarındaki Kanber Baba
adındaki mezarın cahil halk tarafından batıl inançlarla ziyaret edilip medet
umulan bir şirk merkezi haline geldiğinden yakınır. Sultan IV. Mehmed, şeyhinin
telkini sonrası türbenin yıkılmasını emreder.
Abdurrahman Hibrî’ye göre, Kanber
Baba, cinnî neslinden bir çocuğun hayatını kurtarır, onu ödüllendirmek isteyen
cin uluları kendilerinden bir isteği bulunup bulunmadığını sorar. Kanber Baba,
kendi için bir dileği olmadığını, ancak cinlerin gazabına uğrayarak çarpılan,
bedeni istila edilen insanlardan, hayatında ya da ölümünden sonra ziyaretine
gelenlerin şifa bulmasını rica eder ve isteği kabul olur. Kanber Baba’nın şifa dağıttına inanılan ziyareti, her Cuma gecesi,
Edirne ve çevre yerleşimlerden şifa bulmak üzere gelen yüzlerce insanı ağırlar,
kurbanlar kesilen, adaklar adanan, taşı toprağı öpülen türbe dönemin popüler
inanç merkezlerinden biri haline gelir.
1648 yılında mesih olduğunu
duyuran İzmir Musevilerinden Sabatay Sevi, Eylül 1666’da Edirne’ye getirilmiş
sultanın huzurunda sözde İslam’a ihtida
ederek tüm iddialarından vazgeçmiştir. Bu dönemde ortodoks İslam
otoritesine karşı bir muhalefet odağı olan tekkeler, Sevi için cazibe merkezi
haline gelmiş; aynı yıl içinde yine sultanın emriyle yıktırılan Hıdırlık kült
merkezini sıklıkla ziyaret etmiştir. Heterodoks İslam çevreleri, Sevi ve sözde
müslüman olmuş takipçileri için daha rahat hareket alanı açmış, bir nevi
kamuflaj sağlamıştır.
Rivayete göre, mesihliğin Sevi’ye nasip olmasının
nedeni çocukluğundan itibaren kendisine musallat olan cinlere/şeytanlara karşı
yürüttüğü amansız mücadele ve bu sırada çektiği büyük acılardır. Sevi’nin
Edirne’de bulunduğu dönemlerde, ağırlıklı olarak kendi cemaatinden olmak üzere
yüzlerce kişi benzer paranormal deneyimler yaşar ve sözde mesih, bedeni dünya
dışı varlıklar tarafından istila edilmiş onlarca kişiyi kurtararak, bir nevi
cin/şeytan çıkarma ritüeli [exorcism] uygulayarak insanlara şifa dağıtarak mucizeler
ortaya koyar. Hali hazırda dünya dışı varlıkların musallat
olduğu insanlar tarafından ziyaret edilen Kanber Baba kültü çevresinde
gerçekleşen bu inanç sistemi, Sevi’nin paranormal mucizelerini gerçekleştimesi
için oldukça uygun bir zemin oluşturmaktadır.
25
Eylül 1667 günü Sabatay Sevi’nin büyük bir mucize ortaya koyacağına inanan binlerce
kişi Edirne civarında toplanır. Türbenin yıkılmasından bir hafta önce
gerçekleşen cin çıkarma ve şifa dağıtma mucizesinin Edirne dışında gözlerden
uzak bir ziyaret olan Kanber Baba Türbesi’nde gerçekleşmiş olabileceğini ve
türbenin yıkımına neden olduğunu düşündürmektedir. Bu çalışma, Hasköy’ün
yaklaşık 20 km doğusunda günümüzde Kırklareli’ne bağlı İnece Beldesi’ne bağlı önceleri
Kanber Köyü, Kanber Şeyhli Köyü ve Tekkeşeyhler adını taşıyan Ulukonak köyünde bulunan Kanber Baba
Türbesi’nin yıkılmasını dönemin olayları ışığında tartışır.