Akademik Veri Yönetim Sistemi
Teknik Rapor, ss.1-7, 2025
Yağmacı dergiler ve atıf kartelleri, araştırma kalitesini nicel ölçütlerle değerlendiren “performans göstergeleri”ni kendi çıkarları doğrultusunda kullanmak amacıyla ortaya çıkmıştır; bu göstergeler genellikle bibliyometrik ölçümler biçimindedir. Kaynakların etkin tahsisi için değerlendirmelere ihtiyaç duyulsa da, araştırma kalitesinin tam bir sıralamasını yapmak mümkün değildir. Öte yandan bibliyometrik veriler, her şeyin atıflardan şu ya da bu şekilde hesaplanan basit sayılarla sıralanabileceğini öne sürer. Araştırma makalelerinin ve genel atıfların oldukça düşük olduğu matematik gibi bir alanda, atıf sayıları ciddi manipülasyonlara açıktır. Yayın yapma baskısı ve rekabetçi iş piyasası, ciddi bilim insanlarını bile kendi sayılarını yapay olarak iyileştirmeye teşvik etmektedir. Yağmacı dergiler ve atıf kartelleri, bu girişimin en uç noktasında yer alarak ölçme arzusunu bir para kazanma planına dönüştürmektedir. Geçmişte marjinal bir olgu olan bu sorun, artık köklü araştırma kurumlarına bile ulaşmış durumdadır ve daha fazla göz ardı edilemez. Bu tür manipülasyonlar, sınırlı kaynakların düşük kaliteli araştırmalara yatırılarak büyük ölçüde israf edilmesine yol açarken, daha yüksek kaliteli çalışmalar fon yetersizliği nedeniyle durdurulmasına sebep olabilir. Yanlış teşviklerin topluma maliyeti çok büyüktür. Matematik bilimlerinde hileli/sahte yayıncılığın ayrıntılı bir açıklaması, teknik terimlerin izahı ve geniş bir referans listesi için makalemize başvurulmasını öneririz [1]. Bu metin, söz konusu çalışmaya dayanarak politika yapıcılara ve kurumlara iyi bilimsel uygulamaları teşvik etmenin ve aynı zamanda sahtekâr davranışları tespit edip bunlarla mücadele etmenin yollarına dair açık öneriler sunmaktadır. Bireyler için ise, araştırma topluluklarımızı sahtekarlık ve salt ticari çıkarlar tarafından yozlaştırılmaktan korumak için bir dizi olası eylem öneriyoruz. Bu öneriler, yazarlar tarafından Ilka A. başkanlığındaki IMU Yayıncılık Komitesi ile yakın işbirliği içinde hazırlanmış ve IMU Yürütme Kurulu ile ICIAM Yönetim Kurulu tarafından Mayıs–Haziran 2025’te onaylanmıştır.