Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, cilt.0, sa.48, ss.107-150, 2025 (Scopus, TRDizin)
20. yüzyılın ilk yıllarında Türk toplumunda sevilmeye ve başta İstanbul olmak üzere, gençler arasında oynanarak hızla yayılmaya başlayan futbol, günümüzde en büyük taraftar kitlesine sahip Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş kulüplerinin kurulması ve futbol organizasyonlarına katılımlarıyla günden güne en popüler spor dalı haline gelmiştir. Futbol bağlamında süreçte öncü 1905 yılında kurulan Galatasaray olmuş, onu 1907 yılında kurulan Fenerbahçe izlemiştir. 1903 yılında bir jimnastik ve spor kulübü olarak kurulan Beşiktaş, futbol şubesini ve takımını 1911 yılında oluşturmuştur. Bu nedenle çalışmanın başlığında ve içeriğinde üç takımın ismi birlikte zikredilirken ve sıralanırken futbola başlangıç tarihleri - en eskiden en yeniye doğru - esas alınmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yılı olan 29 Ekim 1923 tarihinden 1924 senesi sonuna kadar geçen dönem, Türk spor tarihi açısından ilklerin yaşandığı önemli bir devre olmuştur. Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kuruluş yılında, günümüzde “üç büyükler” olarak anılan Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş’ın kendi aralarında oynadıkları futbol maçları, diğer adıyla “derbi müsabakaları” bütün yönleriyle incelenecektir. Çalışmanın hazırlanmasında pek çok birinci ve ikinci el kaynak taranarak araştırılmıştır. Müsabakalar hakkında neredeyse tek ve en önemli kaynağın dönemin basınında yayınlanan haberler olduğu görülmüştür. Bu nedenle dönemin ulaşılabilen tüm basın organları titizlikle taranmış, müsabakalara dair tüm yazılı ve görsel malzeme karşılaştırmalı bir yöntemle analiz edilerek, bu çalışma hazır hale getirilmiştir.
In the early years of the 20th century, football began to gain popularity within Turkish society, particularly among the youth in Istanbul, and quickly spread as a favored pastime. Over time, it became the most popular sport in the country, driven by the establishment of football clubs with the largest fan bases today: Galatasaray, Fenerbahçe, and Beşiktaş, as well as their participation in organized competitions. Galatasaray, founded in 1905, played a pioneering role in this process, followed by Fenerbahçe, established in 1907. Beşiktaş, initially founded as a gymnastics and sports club in 1903, formed its football branch and team in 1911. Accordingly, while mentioning and listing these three clubs in the title and content of the study, the chronological order of their involvement in football—from the earliest to the latest—has been taken into account. The period from the founding year of the Republic of Türkiye on October 29, 1923, to the end of 1924 witnessed significant milestones in Turkish sports history. This study aims to thoroughly examine the football matches, also known as “derby matches”, played between Galatasaray, Fenerbahçe, and Beşiktaş, commonly known as the “big three” today, during the first year of the Republic of Türkiye. In preparing this study, many primary and secondary sources were meticulously searched and examined. It was observed that almost the sole and most important source of information about the matches was the news published in the press of the period. Therefore, all accessible media outlets of the time were carefully reviewed, and all written and visual materials related to the matches were analyzed using a comparative method to prepare this study.