Wilnianie, świadkowie Katynia, emigranci. Stanisław Swianiewicz i Józef Mackiewicz, İlona Lewandowska,Andrzej Pukszto., Editör, Instytut Polski w Wilnie Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” im. Jana Olszewskiego Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, Vilniaus, ss.97-115, 2023
Patriotyzm staje się obecnie pojęciem kontestowanym139. Nierzadko bywa utożsamiany z nacjonalizmem, zaś w świecie płynnych tożsamości, które – ex defi nitione – nie przywiązują wagi na przykład do zakorzenienia w miejscu i związku z narodem, może stanowić niepotrzebny relikt dawnych czasów. Nie zawsze jednak tak bywało. W tym artykule chciałbym nieco bliżej przyjrzeć się nie tylko przeszłości, ale także miejscu, gdyż patriotyzm polskich Infl antczyków był wyjątkowy w skali Rzeczypospolitej. Za podstawę rozważań posłużą wspomnienia Stanisława Swianiewicza140, który urodził się w Dyneburgu, dawnej stolicy województwa infl anckiego141. W kontekście rozważań nad polskim patriotyzmem na terenie Łatgalii ważne są dla mnie przemyślenia Krzysztofa Zajasa zawarte w książce Nieobecna kultura. Przypadek Infl ant Polskich142. Autor poruszył szereg istotnych kwestii, dzięki którym jest możliwe zdanie sobie sprawy z wielu nieoczywistych czynników, wpływających na zaistnienie, bądź niebyt, danego regionu w ogólnonarodowym dyskursie historycznym i kulturowym143. Ze względu na fakt skomplikowania polsko-infl anckiej toponimii konieczne wydaje się odwołanie do ustaleń poczynionych przez Bogusława Dybasia, który w przystępny sposób uporządkował nazewnictwo dotyczące krain infl anckich144. Istotne są również pewne stwierdzenia wyrażone przez Bohdana Cywińskiego w książce poświęconej tożsamości Łatgalczyków145. Polsko-infl anckich wątków w biografi i Swianiewicza poszukiwałem głównie w jego wspomnieniach, ale także w życiorysie nakreślonym przez Marka Kornata w Polskim Słowniku Biografi cznym146. Warto jeszcze odnotować, że autobiografi czne opowieści sowietologa są pisane w trzeciej osobie, bohaterem narracji jest Witek, a nie Staś. Dlatego zgodnie z założeniami paktu autobiografi cznego147 przyjmuję, że tekst dotyczy losów Stanisława Swianiewicza.