Sesli asistanlara yönelik antropomorfik atıfların incelenmesi


Yıldız Taşkın E., Tahiroğlu D.

21.Ulusal Psikoloji Kongresi, İstanbul, Türkiye, 13 - 16 Ekim 2022, ss.293

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.293
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Giriş ve AmaçSesli asistanların yaygınlığı ve kullanım sıklığı arttıkça, bu teknolojinin nasıl algılandığının anlaşılması önem kazanmaktadır. İnsan dışı varlıklara insani özellikler atfedilmesi (insan biçimcilik/antropomorfizm) (Epley vd., 2007) sesli asistanların nasıl algılandığı ile ilişkili olabilir. Sosyallik ihtiyacının antropomorfizm ile ilişkili bireysel farklılıklardan biri olduğu göz önünde bulundurulduğunda (Epley vd., 2008) yalnızlık hissinin sesli asistanlara yapılan antropomorfik atıflar ile ilişkili olduğu düşünülebilir. Ayrıca, antropomorfizmin yalnızlık duygusunu azaltıcı bir fonksiyonu olup olmadığı henüz bilinmemektedir. İki araştırmada, yalnızlık hissi ve sesli asistanlara yönelik antropomorfik atıflar arasındaki ilişki ve antropomorfik etkileşimlere maruz kalmanın yalnızlığı azaltıcı bir fonksiyonu olup olmadığı incelenmektedir. Yöntem: 119 katılımcının (89 kadın, M = 33.76, SD = 12.78) katıldığı ilk anket çalışmasında katılımcılardan Antropomorfizmde Bireysel Farklılıklar (Waytz et al., 2010) ve UCLA Yalnızlık (Russell vd, 1978) ölçeklerini doldurmaları, sesli asistan kullanımlarına ilişkin sorulara cevap vermeleri ve sesli asistanları antropomorfik unsurlar açısından değerlendirmeleri istenmiştir. 111 üniversite öğrencisinin katıldığı ikinci çalışmada ise katılımcılardan öncelikle Antropomorfizmde Bireysel Farklılıklar (Waytz et al., 2010) ve Sosyallik (Cheek & Buss, 1981) ölçeklerini doldurmaları, yalnız hissettikleri bir anılarını yazmaları, Örtük Duygulanım Ölçeğinin bu çalışmaya adapte edilmiş versiyonunu cevaplandırmaları (Quirin vd, 2009) ve sesli asistanları antropomorfik unsurlar açısından değerlendirmeleri istenmiş, sonrasında ise katılımcılar iki gruba ayrılmıştır. Bir grup katılımcı kullanıcıların sesli asistanlar ile yaptıkları antropomorfik konuşmalara maruz kalırken, diğer grup ise antropomorfik olmayan konuşmalara maruz kalmıştır. Konuşmalara maruz kalmanın ardından katılımcılardan ne derece yalnız hissettiklerini belirtmeleri istenmiştir.Bulgularİlk çalışmada, yalnızlık hissinin antropomorfik atıflar yapma eğilimi (r(81)=.18, p<.05) ve sesli asistanlara yönelik antropomorfik atıflar (r(138)=.68, p<.005) ile ilişkili olduğu görülürken ikinci çalışmada, yalnızlık manipülasyonunun ardından katılımcıların antropomorfizm eğilimlerinde bir düşüş gözlemlenmiştir (t(94) = 2.11, p =.037). Ayrıca, antropomorfik ve antropomorfik olmayan konuşmalara maruz kalan katılımcıların yalnızlık puanlarında da bir farklılığa rastlanmamıştır. Tartışma ve SonuçBulgular, sosyallik ihtiyacı, antropomorfizm eğilimi ve yalnızca ses ve konuşma özelliklerine sahip bir teknolojik cihazın nasıl kavramsallaşttırıldığı çerçevesinde tartışılmıştır.