Fetvanın Osmanlı Yönetimi ve Toplum Üzerindeki Etkisi: Ebussuûd Efendi’nin Kıbrıs ve İnebahtı Fetvaları


Creative Commons License

Bostan İ.

TARIH DERGISI, sa.76, ss.35-62, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2022
  • Doi Numarası: 10.26650/iutd.202203
  • Dergi Adı: TARIH DERGISI
  • Sayfa Sayıları: ss.35-62
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnebahtı Deniz Savaşı (1571) Akdeniz tarihinde meydana gelen en önemli donanmalar savaşıdır. Kıbrıs’ın Osmanlılar tarafından fethi (1570-71) üzerine Avrupa’da kurulan Haçlı ittifakının donanmaları karşısında Osmanlı donanması adeta imha olmuş, gemilerin çoğu batmış, bazılarına el konmuştu. Bu yenilgiyi telafi maksadıyla başta Tersâne-i Âmire olmak üzere Karadeniz’in Anadolu ve Rumeli kıyılarında yeni bir imparatorluk donanması kurmayı kararlaştıran Osmanlı yönetimi, donanma yapım masraflarını esas itibariyle devlet hazinesinden karşılamışsa da başta padişah olmak üzere devlet adamları da gemi yapımı için yardımcı olmuşlardı. Bunun dışında gemi mürettebatının ihtiyacı olan malzeme ve mühimmat ile askerlerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere devlete yardımcı olmak için zenginler teşvik edilmiş, Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi’nin iki fetvası bu konuda etkili olmuştu. Ayrıca askerlerden savaştan kaçarken ölen veya kurtulanların helak olacaklarına dair başka bir fetvası ile de Pertev Paşa’nın yaptığı tevcih ve terakkilerin tamamı iptal edildi. Bu yazıda Ebussuûd Efendi’nin Kıbrıs seferi fetvası ile İnebahtı hakkındaki üç fetvası savaşlar üzerindeki etkileri bakımından incelenecektir.

The Battle of Lepanto (1571) is the most significant naval war that took placein the Mediterranean. The Ottoman fleet was almost destroyed, with manyships sinking or being seized by the fleet of the Crusaders which was gatheredin Europe following the Ottoman conquest of Cyprus (1570-71). Following theOttoman conquest of Cyprus in 1570-71, the European Crusaders allied, andthe Ottoman fleet was almost completely destroyed, with many ships sinkingand others captured by the Crusader fleet. To recover from the defeat, theOttoman state decided to build a new imperial navy in the Imperial Shipyardas well as on the Black Sea’s Anatolian and Rumelian coasts. The expensesof such a huge enterprise were mainly covered by the state treasury butstatesmen, led by the sultan himself, also lend support. In addition, peopleof substance were encouraged to help the state in supplying the provisionand ammunition for the crew as well as the needs of the military troops. Inthis regard, two fatwas issued by Shaikhu’l-Islam Ebussuûd were effective.Pertev Pasha’s grants and promotions were also revoked after another fatwa declared that those fleeing the battle would perish whether they died or survived. The impact of three fatwas issued by Ebussuûd regarding the Siege of Cyprus and the Battle of Lepanto is examined in this article.